From Pre-novel to Novel: The Influence of Non-novel Forms on the Emergence of the Persian Serial Novel in the Iranian Press from the Beginning to 1922

Document Type : Original Article

Author

Assistant Professor of Persian Literature, The Institute for Research and Development in the Humanities,SAMT

Abstract

The emergence of the imported literary genre of novel in Iran needs to be discussed from different points of view. With regard to the chronological proximity of the emergence of the Persian novel and the Persian serial novel in Iran, it seems that discussing the factors influential in the emergence of the Persian serial novel is important in clarifying other dimensions of the emergence of the Persian novel. The main question is “what kinds of impact did the non-novel forms, published in Iranian press from the beginning to 1922, have on the emergence of the Persian novel?”. To find an answer, the serial forms published in the period in question have been studied drawing on the poly-system theory and Watt's theory of formal realism. The corpus of the study was examined for the six main elements of the realist novel, including the plot, realistic descriptions, character, time, place, and language. Next, the relationship between those six elements and most types of non-novel, including historical, travelogue, biographical, and scientific serial novels, was examined. Considering the existence of these elements in the above-mentioned serial novels, it is possible to conclude that each one of them were influential in the emergence of the Persian novel.

Keywords

Main Subjects

References

آرین‌پور، یحیی (1372). از صبا تا نیما. جلد دوم. چاپ پنجم. تهران: زوار.
الهی، صدرالدین (1377). «درآمدی بر مقولۀ پاورقی‌‌نویسی در ایران (بخش اول).» ایران‏شناسی. شمارۀ 2، صص. 341ـ327.
الهی، صدرالدین (1377). «درآمدی بر مقولۀ پاورقی‌‌نویسی در ایران (بخش سوم/ الف).» ایران‏شناسی. شمارۀ 40، صص. 733ـ716.
الهی، صدرالدین (1378). «درآمدی بر مقولۀ پاورقی‌‌نویسی در ایران (بخش سوم/ ب).» ایران‏شناسی. شمارۀ 41، صص. 124ـ101.
بالایی، کریستف (1377). پیدایش رمان فارسی. ترجمۀ مهوش قویمی، نسرین خطاط. تهران: انتشارت معین و انجمن ایرانشناسی فرانسه.
برکت، بهزاد (1385). «ادبیات و نظریۀ نظام چندگانه: نقش اجتماعی نوشتار.» نامۀ علوم اجتماعی. جدید (پیاپی 28)، صص. 97ـ82. 
بهزادی، علی (1373). «ظهور، اوج و سقوط پاورقی‏نویسی در مطبوعات ایران.» گردون. شمارۀ 26 و 25، صص. 44ـ42.
پارسانسب، محمد (1390). نظریه و نقد رمان تاریخی فارسی: 1332ـ1248. چاپ دوم. تهران: چشمه.
خجسته، فرامرز (1387). «پیدایش و تکوین رمان فارسی.» تاریخ ادبیات. شمارۀ 59، صص. 89ـ61.
سپهران، کامران (1381). ردپای تزلزل: رمان تاریخی ایران 1320ـ1300. تهران: شیرازه.
قانون‌پرور، محمدرضا (1393). آینة ایرانی. ترجمة مهدی محمدزاده. چاپ دوم. تهران: نیسا.
محمودیان، محمدرفیع (1381). نظریۀ رمان و ویژگی‌های رمان فارسی. تهران: فرزان روز.
میرعابدینی، حسن (1387). صد سال داستان‌نویسی ایران. جلد یکم و دوم. چاپ پنجم. تهران: چشمه.
وات، ایان (1386) «رئالیسم و نوع ادبی رمان.» در نظریه‌های رمان: از مدرنیسم تا پسامدرنیسم. دیوید لاج و دیگران. گردآوری و ترجمۀ حسین پاینده. تهران: نیلوفر.
نشریات
اختر  (1378). جلد اول). سال اول‌‌ـ سوم، سال اول و دوم 61ـ1؛ سال سوم 69ـ1. به مدیریت محمدطاهر تبریزی. زیر نظر عبدالحسین نوایی و دیگران، تهیه و تنظیم: کتابخانۀ ملی ایران. تهران: کتابخانۀ ملی ایران.
اختر (1379). جلد دوم. سال چهارم‌‌ـ پنجم، سال چهارم: 50ـ1؛ سال سوم 50ـ1. به مدیریت محمدطاهر تبریزی. زیر نظر عبدالحسین نوایی و دیگران، تهیه و تنظیم: کتابخانۀ ملی ایران. تهران: کتابخانۀ ملی ایران.
اختر (1380). جلد سوم. سال ششم‌‌ـ هفتم، سال ششم: 50ـ1؛ سال هفتم 48ـ1. به مدیریت محمدطاهر تبریزی. زیر نظر عبدالحسین نوایی و دیگران، تهیه و تنظیم: کتابخانۀ ملی ایران. تهران: کتابخانۀ ملی ایران.
اختر (1381). جلد چهارم. سال هشتم‌‌ـ دوازدهم، سال هشتم: 51ـ1؛ سال نهم: 24ـ1، سال دهم‌‌ـ سال یازدهم: 12ـ1، سال دوازدهم: 63ـ1. به مدیریت محمدطاهر تبریزی. زیر نظر عبدالحسین نوایی و دیگران، تهیه و تنظیم: کتابخانۀ ملی ایران. تهران: کتابخانۀ ملی ایران.
اختر  (1382). جلد پنجم. سال سیزدهم‌‌ـ چهاردهم، سال سیزدهم: 50ـ1؛ سال چهاردهم: 51ـ1. به مدیریت محمدطاهر تبریزی. تهیه و تنظیم: سازمان اسناد و کتابخانۀ ملی جمهوری اسلامی ایران. تهران: سازمان اسناد و کتابخانۀ ملی جمهوری اسلامی ایران.
اختر  (1383).جلد ششم. سال پانزدهم‌‌ـ شانزدهم، سال پانزدهم: 38ـ1؛ سال شانزدهم: 50ـ1. به مدیریت محمدطاهر تبریزی. تهیه و تنظیم: سازمان اسناد و کتابخانۀ ملی جمهوری اسلامی ایران. تهران: سازمان اسناد و کتابخانۀ ملی جمهوری اسلامی ایران.
اختر (1383). جلد هفتم. سال هفدهم‌‌ـ هجدهم، سال هفدهم: 28ـ1؛ سال هجدهم: 38ـ1. به مدیریت محمدطاهر تبریزی. تهیه و تنظیم: سازمان اسناد و کتابخانۀ ملی جمهوری اسلامی ایران. تهران: سازمان اسناد و کتابخانۀ ملی جمهوری اسلامی ایران.
اختر (1383). جلد هشتم. سال نوزدهم‌‌ـ بیستم، سال نوزدهم: 20ـ1؛ سال بیستم: 51ـ1. به مدیریت محمدطاهر تبریزی. تهیه و تنظیم: سازمان اسناد و کتابخانۀ ملی جمهوری اسلامی ایران. تهران: سازمان اسناد و کتابخانۀ ملی جمهوری اسلامی ایران.
اختر  (1383). جلد نهم، سال بیست و یکم‌‌ـ بیست و سوم، سال بیست و یکم: 48ـ1؛ سال بیست و دوم: 44ـ1، سال بیست و سوم: 10ـ1. به مدیریت محمدطاهر تبریزی. تهیه و تنظیم: سازمان اسناد و کتابخانۀ ملی جمهوری اسلامی ایران. تهران: سازمان اسناد و کتابخانۀ ملی جمهوری اسلامی ایران.
اطلاعات هفتگی (1332ـ1320). به مدیریت و صاحب‌‌امتیازی عباس مسعودی. به سردبیری احمد شهیدی، از نوروز 1331 مهندس کردبچه. دامنۀ بررسی: از فروردین1320 تا پایان اسفند1332. 
اقدام (1395ـ1305). به مدیریت عباس خلیلی. از سال پنجم، 9 فروردین 1305 ش.، شمارۀ 1، مسلسل 173 تا شمارۀ 1395، 12 آبان‌‌ماه 1310.
ایران (1374). جلد اول. شماره‌های 208ـ1. تهیه و تنظیم: کتابخانۀ ملی جمهوری اسلامی ایران. تهران: کتابخانۀ ملی جمهوری اسلامی ایران با همکاری مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه.
ایران (1375). جلد دوم. شماره‌های 417ـ209. تهیه و تنظیم: کتابخانۀ ملی جمهوری اسلامی ایران. تهران: کتابخانۀ ملی جمهوری اسلامی ایران با همکاری مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه.
 ایران (1375). جلد سوم.  شماره‌های 639ـ418. تهیه و تنظیم: کتابخانۀ ملی جمهوری اسلامی ایران. تهران: کتابخانۀ ملی جمهوری اسلامی ایران با همکاری مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه.
ایران (1376). جلد چهارم. شماره‌های 863ـ640. تهیه و تنظیم: کتابخانۀ ملی جمهوری اسلامی ایران. تهران: کتابخانۀ ملی جمهوری اسلامی ایران با همکاری مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه.
ایران (1376). جلد پنجم. شماره‌های 1032ـ864. تهیه و تنظیم: کتابخانۀ ملی جمهوری اسلامی ایران. تهران: کتابخانۀ ملی جمهوری اسلامی ایران، با همکاری مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه.
ایران سلطانی به انضمام ایران (1380) به مدیریت محمد ندیم‌‌السلطان، محمدباقر اعتمادالسلطنه. تهیه و تدوین: جمشید کیانفر. تهران: کتابخانۀ ملی جمهوری اسلامی ایران.
پرورش (1279). جلد اول. سال اول. تهیه و تنظیم: عنایت‌الله رحمانی. تهران: انتشارات سازمان اسناد و کتابخانۀ ملی جمهوری اسلامی ایران. از شمارۀ 1، جمعه، دهم صفر 1318، 8 ژوئن 1900 مسیحی [19 خرداد 1279].
 پرورش (1279). جلد اول. سال اول. تهیه و تنظیم: عنایت‌الله رحمانی. تهران: انتشارات سازمان اسناد و کتابخانۀ ملی جمهوری اسلامی ایران. از شمارۀ 1، جمعه، دهم صفر 1318، 8 ژوئن 1900 مسیحی [19 خرداد 1279].
تربیت (نخستین نشریۀ روزانۀ غیردولتی ایران) (1376). جلد اول. شمارۀ 211ـ1. به مدیریت محمدحسین فروغی (ذکاءالملک). کتابخانۀ ملی جمهوری اسلامی ایران. تهران: کتابخانۀ ملی جمهوری اسلامی ایران، با همکاری سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی وزارت آموزش و پرورش.
تربیت (نخستین نشریۀ روزانۀ غیردولتی ایران) ( 1377). جلد دوم. شمارۀ 253ـ212. به مدیریت محمدحسین فروغی (ذکاءالملک)، کتابخانۀ ملی جمهوری اسلامی ایران. تهران: کتابخانۀ ملی جمهوری اسلامی ایران، با همکاری سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی وزارت آموزش و پرورش. 
تربیت (نخستین نشریۀ روزانۀ غیردولتی ایران) ( 1377). جلد سوم. شمارۀ 434ـ354. مدیر: محمدحسین فروغی (ذکاءالملک)، کتابخانۀ ملی جمهوری اسلامی ایران. تهران: کتابخانۀ ملی جمهوری اسلامی ایران، با همکاری سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی وزارت آموزش و پرورش. 
ثریا (1384). جلد اول. سال اول. تهیه و تنظیم: عنایت‌الله رحمانی. تهران: سازمان اسناد و کتابخانۀ ملی جمهوری اسلامی ایران.
 ثریا (1384). جلد دوم. سال دوم و سوم. تهیه و تنظیم: عنایت‌الله رحمانی. تهران: سازمان اسناد و کتابخانۀ ملی جمهوری اسلامی ایران.
 ثریا (1384). جلد سوم. سال پنجم، ششم و هفتم. تهیه و تنظیم: عنایت‌الله رحمانی. تهران: سازمان اسناد و کتابخانۀ ملی جمهوری اسلامی ایران.
حبل‌‌المتین (1383). جلد چهارم. سال هفتم، شماره‌های 45ـ1. به مدیریت جلال‌‌الدین حسینی. تهیه و تنظیم: عنایت‌‌الله رحمانی. تهران: سازمان اسناد و کتابخانۀ ملی جمهوری اسلامی ایران.
حبل‌‌المتین (1383). جلد ششم. سال نهم، شماره‌های 44ـ1. به مدیریت جلال‌‌الدین حسینی. تهیه و تنظیم: عنایت‌‌الله رحمانی. تهران: سازمان اسناد و کتابخانۀ ملی جمهوری اسلامی ایران.
حبل‌‌المتین (1383). جلد دهم. سال سیزدهم، شماره‌های 46ـ1. به مدیریت جلال‌‌الدین حسینی. تهیه و تنظیم: عنایت‌‌الله رحمانی. تهران: سازمان اسناد و کتابخانۀ ملی جمهوری اسلامی ایران.
حبل‌‌المتین (1383). جلد یازدهم‌‌ـ چهاردهم. شماره‌های 46ـ1. به مدیریت جلال‌‌الدین حسینی. تهیه و تنظیم: عنایت‌‌الله رحمانی. تهران: سازمان اسناد و کتابخانۀ ملی جمهوری اسلامی ایران.
حبل‌‌المتین (1383). جلد دوازدهم. سال پانزدهم، شماره‌های 45ـ1. به مدیریت جلال‌‌الدین حسینی. تهیه و تنظیم: عنایت‌‌الله رحمانی. تهران: سازمان اسناد و کتابخانۀ ملی جمهوری اسلامی ایران.
حبل‌‌المتین (1383). جلد سیزدهم. سال شانزدهم، شماره‌های 47ـ1. به مدیریت جلال‌‌الدین حسینی. تهیه و تنظیم: عنایت‌‌الله رحمانی. تهران: سازمان اسناد و کتابخانۀ ملی جمهوری اسلامی ایران.
 حبل المتین (1383). جلد چهاردهم. سال هفدهم، شماره‌های 46ـ1. به مدیریت جلال‌‌الدین حسینی. تهیه و تنظیم: عنایت‌‌الله رحمانی تهران: سازمان اسناد و کتابخانۀ ملی جمهوری اسلامی ایران.
حبل‌‌المتین (1383). جلد پانزدهم. سال هجدهم، شماره‌های 46ـ1. به مدیریت جلال‌‌الدین حسینی. تهیه و تنظیم: عنایت‌‌الله رحمانی. تهران: سازمان اسناد و کتابخانۀ ملی جمهوری اسلامی ایران.
حبل‌‌المتین (1383). جلد هفدهم. سال بیستم، شماره‌های 34ـ1. به مدیریت جلال‌‌الدین حسینی. تهیه و تنظیم: عنایت‌‌الله رحمانی. تهران: سازمان اسناد و کتابخانۀ ملی جمهوری اسلامی ایران، تهران.
حبل‌‌المتین (1383). جلد هجدهم. سال بیست و یکم، شماره‌های 40ـ1. به مدیریت جلال‌‌الدین حسینی. تهیه و تنظیم: عنایت‌‌الله رحمانی. تهران: سازمان اسناد و کتابخانۀ ملی جمهوری اسلامی ایران، تهران.
حبل‌‌المتین (1383). جلد نوزدهم. سال بیست و دوم، شماره‌های 45ـ1. به مدیریت جلال‌‌الدین حسینی. تهیه و تنظیم: عنایت‌‌الله رحمانی. تهران: سازمان اسناد و کتابخانۀ ملی جمهوری اسلامی ایران، تهران.
حبل‌‌المتین (1383). جلد بیستم. سال بیست و سوم، شماره‌های 28ـ1. به مدیریت جلال‌‌الدین حسینی. تهیه و تنظیم: عنایت‌‌الله رحمانی. تهران: سازمان اسناد و کتابخانۀ ملی جمهوری اسلامی ایران.
حبل‌‌المتین (1383). جلد بیست و یکم. سال سی و دوم، شماره‌های 24ـ1. به مدیریت جلال‌‌الدین حسینی. تهیه و تنظیم: عنایت‌‌الله رحمانی. تهران: سازمان اسناد و کتابخانۀ ملی جمهوری اسلامی ایران.
حبل‌‌المتین (1383). جلد بیست و دوم. سال سی و سوم، شماره‌های 42ـ1. به مدیریت جلال‌‌الدین حسینی. تهیه و تنظیم: عنایت‌‌الله رحمانی. تهران: سازمان اسناد و کتابخانۀ ملی جمهوری اسلامی ایران.
حبل‌‌المتین (1383). جلد بیست و سوم. سال سی و چهارم، شماره‌های 25ـ1. به مدیریت جلال‌‌الدین حسینی. تهیه و تنظیم: عنایت‌‌الله رحمانی. تهران: سازمان اسناد و کتابخانۀ ملی جمهوری اسلامی ایران.
حبل‌‌المتین (1383). جلد بیست و چهارم. سال سی و پنجم، شماره‌های 48ـ1. به مدیریت جلال‌‌الدین حسینی. تهیه و تنظیم: عنایت‌‌الله رحمانی.تهران: سازمان اسناد و کتابخانۀ ملی جمهوری اسلامی ایران.
حبل‌‌المتین (1383). جلد بیست و پنجم. سال سی و ششم، شماره‌های 48ـ1. به مدیریت جلال‌‌الدین حسینی. تهیه و تنظیم: عنایت‌‌الله رحمانی. تهران: سازمان اسناد و کتابخانۀ ملی جمهوری اسلامی ایران.
 حبل‌‌المتین (1383). جلد بیست و ششم. سال سی و هفتم، شماره‌های 47ـ1. به مدیریت جلال‌‌الدین حسینی. تهیه و تنظیم: عنایت‌‌الله رحمانی. تهران: سازمان اسناد و کتابخانۀ ملی جمهوری اسلامی ایران.
 حبل‌‌المتین (1383). جلد بیست و هفتم. سال سی و هشتم و سی و نهم، شماره‌های 4ـ1 و 42ـ1. به مدیریت جلال‌‌الدین حسینی. تهیه و تنظیم: عنایت‌‌الله رحمانی. تهران: سازمان اسناد و کتابخانۀ ملی جمهوری اسلامی ایران.
دولت علیۀ ایران (1370). جلد اول. شماره‌های 550ـ472. به مدیریت میرزا ابوالحسن‌‌خان صنیع‌‌الملک. با همکاری و نظارت جمشید کیان‌فر. تهران: کتابخانۀ ملی جمهوری اسلامی ایران. 
دولت علیۀ ایران (1372). شماره‌های 650ـ551. به مدیریت میرزا ابوالحسن‌‌خان صنیع‌‌الملک. با همکاری و نظارت جمشید کیان‌فر و عنایت‌‌الله رحمانی. تهران: کتابخانۀ ملی جمهوری اسلامی ایران.
روزنامۀ ملتی (روزنامۀ ملّت سنیّۀ ایران) (1287ـ 1283)از 15 محرم 1283 ق. [9 خرداد 1245/30 می 1866] تا شمارۀ 34، 20 جمادی‌الأخری 1287 ق [26 شهریور 1249/17 سپتامبر 1870]. آرشیو دیجیتال کتابخانۀ مجلس. 
روزنامه‌های اصفهان در عصر مشروطه (الجناب، جهاد اکبر، فرج بعد از شدت، انجمن بلدیۀ اصفهان، ناقور) (1385). به اهتمام و مقدمۀ دکتر محمدعلی چلونگر.اصفهان: سازمان فرهنگی تفریحی شهرداری اصفهان، مرکز اصفهان شناسی و خانۀ ملل.
صبح صادق (1386). جلد اول. شماره‌های 1 تا 126. یومیۀ 1325 قمری [1286 ش. حدوداً]. به مدیریت مهدی‌‌قلی‌‌خان مؤید دیوان. صاحب امتیاز: مؤیدالممالک. تهیه و تنظیم: عنایت‌‌الله رحمانی. تهران: سازمان اسناد و کتابخانۀ ملی جمهوری اسلامی ایران.
 صبح صادق (1386). جلد دوم. سال اول، شمارۀ 168 تا 228؛ سال دوم شمارۀ 1 تا 97. یومیۀ 1325 قمری [1286 ش. حدوداً]. به مدیریت: مهد‌‌ی‌‌قلی‌‌خان مؤید دیوان. صاحب امتیاز: مؤیدالممالک. تهیه و تنظیم: عنایت‌‌الله رحمانی. تهران: سازمان اسناد و کتابخانۀ ملی جمهوری اسلامی ایران. 
فرهنگ اصفهان (1385). جلد اول. شماره‌‌های 1 تا 200. به مدیریت میرزا تقی‌خان کاشانی حکیم‌باشی و میرزا محمود افشار. تهیه و تنظیم: عنایت‌الله رحمانی. با مقدمۀ سیدفرید قاسمی. تهران: سازمان اسناد و کتابخانۀ ملی جمهوری اسلامی ایران.
فرهنگ اصفهان (1385). جلد سوم. شماره‌های 401 تا 600. به مدیریت میرزا تقی‌خان کاشانی حکیم‌باشی و میرزا محمود افشار. تهیه و تنظیم: عنایت‌الله رحمانی. تهران: سازمان اسناد و کتابخانۀ ملی جمهوری اسلامی ایران. 
فرهنگ اصفهان (1385). جلد چهارم. شماره‌های 601 تا 764. به مدیریت میرزا تقی‌خان کاشانی حکیم‌باشی و میرزا محمود افشار. مقدمۀ سیدفرید قاسمی. تهیه و تنظیم: عنایت‌الله رحمانی. تهران: سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران.
فرهنگ اصفهان (1385). جلد دوم. شماره‌‌های 201 تا 400. سال چهارم تا هفتم. به مدیریت مسعودخان آجودان‌‌باشی. تهیه و تنظیم: عنایت‌‌الله رحمانی. تهران: سازمان اسناد و کتابخانۀ ملی جمهوری اسلامی ایران.
قانون. (2535 شاهنشاهی). میرزا ملکم‌‌خان. به کوشش و با مقدمۀ هما ناطق. تهران: امیرکبیر.
ناصری (1385). جلد دوم. سال چهارم تا هفتم. به مدیریت مسعودخان آجودان‌‌باشی. تهیه و تنظیم عنایت‌الله رحمانی. تهران: سازمان اسناد و کتابخانۀ ملی جمهوری اسلامی ایران.
وقایع اتفاقیه (1373). جلد اول. شماره‌های 130ـ1. تهران: کتابخانۀ ملی جمهوری اسلامی ایران، با همکاری مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه.
وقایع اتفاقیه (1373). جلد دوم. شماره‌های 260ـ131. تهران: کتابخانۀ ملی جمهوری اسلامی ایران، با همکاری مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه.
وقایع اتفاقیه (1373). جلد سوم. شماره‌های 347ـ261. تهران: کتابخانۀ ملی جمهوری اسلامی ایران، با همکاری مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه.
وقایع اتفاقیه (1374) جلد چهارم. شماره‌های 471ـ375. تهران: کتابخانۀ ملی جمهوری اسلامی، با همکاری مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه. 
یومیۀ حبل‌المتین (1383). جلد اول. سال اول. شمارۀ 1 تا 157. به کوشش ستاد بزرگداشت یکصدمین سالگرد مشروطیت. تهران: دانشگاه تهران.
یومیۀ حبل‌المتین (1383). جلد دوم. سال اول. شمارۀ 158 تا 254. به کوشش ستاد بزرگداشت یکصدمین سالگرد مشروطیت. تهران: دانشگاه تهران.
یومیۀ حبل‌المتین (1383). جلد سوم. سال دوم. شمارۀ 1 تا 54. به کوشش ستاد بزرگداشت یکصدمین سالگرد مشروطیت. تهران: دانشگاه تهران.
Interdisciplinary Studies of Literature, Arts and Humanities
Volume 3, Issue 1 - Serial Number 5
September 2023
Pages 1-22

Files

History

  • Receive Date: 14 March 2023
  • Revise Date: 25 July 2023
  • Accept Date: 16 August 2023

Share

How to cite

Statistics