مقایسه مفهوم تجربه زیباشناختی نزد هانس گئورگ گادامر و امام محمدغزالی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری تاریخ تطبیقی تحلیلی هنر اسلامی، دانشکده هنر، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران مرکز، تهران، ایران

2 دانشیار تاریخ تطبیقی تحلیلی هنر اسلامی، دانشکده هنر، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران مرکز، تهران، ایران

چکیده

متفکران مسلمان ایرانی در سده‌های نخست هجری با برپاساختن نوعی عرفان، در جهت دریافت ادراک ایرانی از مفاهیم دینی حرکت می‌کردند و امام­ محمد غزالی از جریان‌سازترین این اندیشمندان است. یکی از تجربیات عارفانه که وی آن را راهی برای دریافت حقیقت برمی‌شمارد "سماع" است که درباره­ شرایط، انواع، حالات سماع­ کنندگان و درجات آن در کتاب احیاء علوم ‌الدین، به تفصیل صحبت کرده‌است. این تجربه­ خاص عارفانه، نحوه‌ای از ادراک حقیقت است که با سیر اندیشه­ غربی متفاوت است. هانس‌ گئورگ گادامر، فیلسوف معاصر نیز که با نقد سوبژکتیویسم در جهت ارایه‌ رویکردی جدید از فلسفه­ باستان حرکت می‌کند، با بیان آنچه در فهم هنر رخ می‌دهد سعی می‌کند تا نحوه‌ فهم و ادراک از راه هنر تاتر را شرح دهد. اگرچه مفهوم هنر به معنی امروزین در نزد فقیه مسلمان قرن ششم مطرح نبوده؛ اما هدف از این پژوهش که با توجه به رویکرد هرمنوتیکی گادامر و مقایسه‌ توصیفی و تحلیلی این تجربیات زیباشناسانه با یکدیگر انجام شده، تلاش برای خوانشی جدید از اندیشه‌های یکی از برجسته‌ترین متفکرین ایرانی در مقایسه با یک فیلسوف معاصر ‌است؛ زیرا شناخت همواره بر اساس مقایسه و تطبیق صورت می‌پذیرد.

کلیدواژه‌ها


اتینگهاوزن، ریچارد. (1373). «زیبایی از نظر غزالی». ترجمه‌ی محمدسعید حنایی کاشانی، فصلنامه‌‌ی هنر، شماره‌‌ی 27، 27- 33.
احمدی، بابک. (1383). «حقیقت و زیبایی». تهران: مرکز.
اقتداری، سپیده؛ مازیار، امیر. (1395). «بررسی مفهوم هنر به منزله‌‌ی بازنمایی نزد هانس گئورگ گادامر». فصلنامه‌‌ی علمی پژوهشی کیمیای هنر، سال پنجم، شماره‌‌ی 21، 17- 27.
ایگلتون، تری. (1382). «پیش‌‌درآمدی بر نظریه‌‌ی ادبی». ترجمه‌‌ی عباس مخبر، تهران: مرکز.
برونس، جرالد ال. (1389). «مجموعه مقالات غزالی‌‌پژوهی». به‌‌کوشش سیدهدایت جلیلی، تهران: خانه‌‌ی کتاب ایران.
پالمر، ریچارد. (1384). «علم هرمنوتیک». ترجمه‌‌ی محمدسعید حنایی‌کاشانی، تهران: هرمس.
پورجوادی، نصرالله. (1376). «شعر و شرع: بحثی درباره‌‌ی فلسفه‌‌ی شعر از نظر عطار». تهران: اساطیر.
ـــــــــــــــــ . (1381). «دو مجدد». تهران: سمت.
جلالیان، سمیه؛ کشاورز، مهدی. (1396). «ماهیت و غایت هنر در اندیشه‌‌ی ابونصر فارابی و ابوحامد محمد غزالی». نامه‌‌ی هنرهای تجسمی و کاربردی، دوره‌‌ی دهم، شماره‌‌ی 19 (بهار و تابستان)، 5- 22.
حنایی کاشانی، محمدسعید. (1393). «رویکردهای هرمنوتیکی به هنر اسلامی». در مجموعه مقالات جستارهایی در چیستی هنر اسلامی. تهران: فرهنگستان هنر.
خاتمی، محمود. (1387). «درآمدی بر پدیدارشناسی هنر». تهران: فرهنگستان هنر.
شیخ، سعید. (1369). «مطالعات تطبیقی در فلسفه‌‌ی اسلامی». ترجمه‌‌ی مصطفی محقق داماد، تهران: خوارزمی.
غزالی، ابوحامد محمد. (1359). «احیاء علوم‌‌الدین». ترجمه‌‌ی مؤیدالدین‌‌محمد خوارزمی، به‌‌کوشش حسن خدیوجم، تهران: بنیاد فرهنگ ایران.
کربن، هانری. (1358). «تاریخ فلسفه‌‌ی اسلامی». ترجمه‌‌ی اسدالله مبشری، تهران: امیرکبیر.
گادامر، هانس ‌گئورگ. (1384). «آغاز فلسفه». ترجمه‌‌ی عزت‌‌الله فولادوند، تهران: هرمس.
مجتهدشبستری، محمد. (1384). «هرمنوتیک، کتاب و سنت». تهران: طرح نو.
واعظی، احمد. (1380). «درآمدی بر هرمنوتیک». تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه‌‌ی اسلامی.
وایسنهایمر، جوئل. (1382). «هرمنوتیک فلسفی و نظریه‌‌ی ادبی». ترجمه‌‌‌‌ی مسعود علیا، تهران: ققنوس.
Gadamer, Hans-Georg (2001). Truth & Method. London: Sheed & Ward
Gadamer, Hans-Georg (2002). The Relevance of Beautiful and Other Essays. Cambridge University Press
Gadamer, Hans- Georg (1996). Reason in The Age of Science. Cambridge, Massachusetts: MIT Press