«دوک همت» در دستان عنکبوت دورگه: پذیرش خلاق پروین اعتصامی از شعر والت ویتمن

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

پژوهشگر پسادکتری ادبیات تطبیقی، دانشکده زبان و ادبیات، فرهنگ و زبان شناسی، دانشگاه موناش، ملبورن، استرالیا

چکیده

پروین اعتصامی (۱۲۸۵ـ ۱۳۲۰)، شاعر نامدار معاصر، در شعرهایش از منابع متعددی بهره برده‌است؛ اما نکته­ جالب توجه این است که او در تمام این برداشت‌های ادبی، اشعار خود را کاملاً از آثار پیشین متمایز می‌کند. پروین عناصری را که از آثار دیگران وام گرفته ­است‌ هنرمندانه با عناصر شعر خود و سنت ادبی فارسی درمی‌آمیزد و آن را از آن خود می‌کند؛ به ­گونه‌ای که در برخی از موارد، ردیابی منابع پیشین بسیار دشوار است. همان‌طور که یوسف اعتصام‌الملک با ترجمه­ آثار از زبان‌های بیگانه به فارسی تلاش می‌کرد تا عناصر فرهنگی و ادبی دیگر فرهنگ‌ها را در دل فرهنگ ایرانی و زبان فارسی بومی‌سازی کند، دخترش نیز با پذیرش خلاق ادبیات جهان، در همین مسیر قدم ‌برمی ­داشت. پژوهش پیش‌ رو با تمرکز بر شعر «جولای خدا»، سروده پروین و شعر «عنکبوتی ساکت و صبور»، سروده­ والت ویتمن، شاعر نامور آمریکایی، زوایای پنهان پذیرش خلاق پروین از ویتمن را آشکار می‌کند و با پیشنهادهایی درباره­ بازخوانی رابطه­ سنت و نوآوری و همچنین رابطه­ شعر معاصر فارسی و ادبیات جهان، به پایان می‌رسد.

کلیدواژه‌ها


اعتصامی، پروین. (۱۳۶۵). دیوان پروین. با مقدمه و کتاب‌‌شناسی حشمت مؤید، کاستامزا: مزدا.
حسینی، مریم. (۱۳۸۹). «شعر فمینیستی نویافته‌ای از پروین اعتصامی». زن در فرهنگ و هنر، شماره‌‌ ۲ (۱)، ۵ـ ۲۲.
دیویس، دیک. (۱۳۹۱). «در ترجمه‌ناپذیری شعر حافظ». ترجمه‌‌ مصطفی حسینی و بهنام میرزابابازاده فومشی، ویژه‌نامۀ‌‌ ادبیات تطبیقی، فرهنگستان زبان و ادب فارسی، شماره‌‌ ۳ (۵)، ۶۲ـ ۷۵.
زرین‌کوب، عبدالحسین. (۱۳۷۰). با کاروان حله. تهران: علمی.
سنایی، حکیم ابوالمجد مجدود بن آدم. (1380). دیوان. به کوشش محمد تقی مدرس رضوی، چاپ پنجم، تهران: سنایی.
فردوسی، ابوالقاسم. (1386). شاهنامه. به کوشش جلال خالقی مطلق، تهران: دائره‌المعارف بزرگ اسلامی.
مولوی، جلال‌الدین محمد. (1374). کلیات دیوان شمس تبریزی. دو جلد، تهران: نگاه.
مشرف، مریم. (۱۳۹۱). پروین اعتصامی: پایه‌گذار ادبیات نئوکلاسیک ایران. تهران: سخن.
ــــــــــــ. (۱۳۹۵). «و در آغاز کلمه بود». در برگ‌های علف: گزیده‌‌ شعر والت ویتمن، ترجمه‌‌ منصوره بکوایی، تهران: لیان،  ۷ـ ۱۷.
یوسفی، غلامحسین. (۱۳۶۹). چشمه‌‌‌‌ روشن. تهران: علمی.
Alishan, L. (1994). Parvīn E’tesami, The Magna Mater, and the Culture of the Patriarchs. In H. Moayyad (Ed.), Once a Dewdrop: Essays on the Poetry of Parvin E’tesami (pp. 20–46). Mazda Publishers
Davaran, F. (1994). Impersonality Parvin E’tesami’s Poetry. In H. Moayyad (Ed.), Once a Dewdrop: Essays on the Poetry of Parvin E’tesami (pp. 69–89). Mazda Publishers
Fomeshi, B. M. (2018). Parvin Etesami. The Literary Encyclopedia, First published 28 August 2018. https://www.litencyc.com      
---. (2019). The Persian Whitman: Beyond a Literary Reception. Leiden University Press
Karimi-Hakkak, A. (1995). Recasting Persian Poetry: Scenarios of Poetic Modernity in Iran. University of Utah Press
Madelung, A. M. A. (1985). Commentary. In H. Moayyad & A. M. A. Madelung (Trans.), A Nightingale’s Lament: Selections from the Poems and Fables of Parvin E’tesami (1907–1941) (pp. 202–227). Mazda Publishers
Moayyad, H. (1985). Parvin’s Personality and Poetry. In H. Moayyad & A. M. A. Madelung (Trans.), A Nightingale’s Lament: Selections from the Poems and Fables of Parvin E’tesami (1907–1941) (pp. xi–xxxviii.). Mazda Publishers
---. (2012). EʿTEṢĀMĪ, PARVĪN. Encyclopedia Iranica, https://www.iranicaonline.org/articles/etesami-parvin           
Seyed-Gohrab, A. (2013). The Rose and the Wine: Dispute as a Literary Device in Classical Persian Literature. Iranian Studies, 47(1), 69–85
Warren, J. P. (2006). Style. In D. D. Kummings (Ed.), A Companion to Walt Whitman (pp. 377–391). Blackwell Publishing