نقد تطبیقی گرایش فکری و ادبی سهراب سپهری و والتر دولامر بر اساس نظریه‌ی ساز و کارهای دفاعی زیگموند فروید

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران

چکیده

سهراب سپهری و والتر دولامر در دوره‌ای پرتلاطم‌ از تاریخ کشورشان زندگی می‌کنند. در این شرایط، اکثریت شاعران و نویسندگان، مسائل و مطالبات سیاسی و اجتماعی را دست­مایۀ خلق آثار ادبی قرار می‌دهند؛ اما این دو شاعر، نوعی رمانتیسم معتدل را در پیش گرفته‌اند و با پرداختن به تجربیات عاطفی، تمایل چندانی به آن تحولات نشان نمی‌دهند. همین گرایش متمایز سبب می‌شود برخی از منتقدان و شاعران،  آن‌ها را به عدم «تعهد اجتماعی» و «احساس مسئولیت» در برابر هم‌نوعان متهم کنند؛ اما اشعار انسان‌دوستانۀ این دو شاعر، این مدعا را با تردید روبه­رو می‌کند. از این­رو، ما در این تحقیق تلاش کرده‌ایم چرایی این گرایش را براساس مؤلفه‌های نظریه‌ای‌ با عنوان «سازوکار دفاعی» بررسی کنیم که با ابعاد این گرایشِ متمایز قابل ‌انطباق است. ما در خلال این گزارش درمی‌یابیم که ظاهراً این ناهم‌سویی با جریان فکری غالب، در اثر نوعی «سازوکار دفاع روانی» باشد که به‌واسطۀ یک فرایند ناخودآگاه در قالب آثار ادبی این دو شاعر بروز کرده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


اقبال، فرزاد (اردیبهشت 1387). «من مسلمانم؛ گرایشات دینی در اشعار سهراب سپهری.» کیهان فرهنگی. شمارۀ 259. صص 67-64.
پورجعفری، فاطمه؛ شهابی، حسن (بهار 1391). «شاعری از اهالی امروز: تحلیل تبلور اندیشه‌‌های تعلیمی و تعهد ادبی در شعر سهراب سپهری.» تحقیقات تمثیلی در زبان و ادب فارسی. دورۀ چهارم، شمارۀ 11. صص 152-137.
جعفری، حسین (تابستان 1384). «والتر دولامر و نیما یوشیج در تصویری مشابه.» رشد آموزش زبان و ادب فارسی. شمارۀ 374. صص 34ـ32
ژاله، بهروز (تابستان و زمستان). «جستاری دربارۀ رویکردهای عرفانی سهراب سپهری.» مطالعات و تحقیقات ادبی. سال سوم، شمارۀ 13ـ10. صص 77-61.
سپهری، سهراب (1389). هشت کتاب. تهران: گفتمان اندیشۀ معاصر.
شمیسا، سیروس (1392). نگاهی به سپهری. چاپ نهم. تهران: صدای معاصر.
صدرایی، رقیه (تابستان 1396). «بازتاب مکتب رمانتیسم در شعر سهراب سپهری.» مطالعات زبان و ادبیات غنایی. سال هفتم، شمارۀ 23. صص 46-33.
فروید، آنا (1382). من و سازوکارهای دفاعی. ترجمۀ محمد علی‌خواه. تهران: مرکز.
لاندین، رابرت ویلیام (1378).  نظریه‌ها و نظام‌های روان‌‌شناسی. ترجمۀ سیدیحیی موسوی. تهران: ویرایش.
میکائیلی، حسین (بهار و تابستان 1389).  «پیوند عرفان و رمانتیسم در شعر سپهری.» مطالعات عرفانی. شمارۀ 11. صص 294ـ273. 
Abrams, M. H. (2009). A Glossary of Literary Terms (9th ed). Boston: Wadsworth Cengage Learning.
Carducci, B. J. (2009). The Psychology of Personality: Viewpoints, Research, and Applications (2nd ed.). Hoboken: Wiley-Blackwell.
De la Mare, Walter (1970). The Complete Poems of Walter de la Mare (1873-1956). New York: Knopf. 
Press, John (October 1970). “The Poetry of Walter de la Mare”, ARIEL: A Review of International English Literature. The University of Calgary. Vol. 1. No. 4. pp. 28-39.
Schacter, Daniel L. and Gilbert, Daniel T. and Daniel M. (2009). Psychology, Canadian Edition. New York: Worth Publishers.
Woodward, Steven (2001). Marbles and Tops: The Reputation of Walter de la Mare. Toronto: University of Toronto Press.