جان راولینز و اقتباس ایدئولوژیک از شرق: مطالعه موردی فیلم هزارویک شب

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار زبان و ادبیات انگلیسی، گروه زبان های خارجی، دانشگاه باهنر، کرمان، ایران

چکیده

مطالعات بینارشته‌ای از اهمیت بالایی برخوردار است؛ زیرا بسیاری از رشته‌ها را به هم وصل می‌کند. مطالعات بینارشته‌ای که بخشی از پژوهش‌های ادبیات تطبیقی است، پلی ارتباطی بین رشته‌های علوم انسانی و هنری ایجاد می‌کند که بازآفرینی در شکل فیلم در این حوزه می‌گنجد که بین سینما و ادبیات ارتباط و نزدیکی برقرار می­کند. گسترۀ مقالۀ پیش رو، بررسیِ تفسیر خاصِ جان راولینز از کتاب هزار و یک شب در شکل بازآفرینی آن در فیلم هزار و یک ‌شب (1942) است. این فیلم که به پیروی از کتاب هزار و یکشب، هزار و یک ‌شب نام دارد، از هزار و یک ‌شب فاصله گرفته و آن را تحریف کرده است. این تحریف و تغییر در ذات اقتباس است؛ چراکه راولینز نمی­خواهد به طور کامل به داستان وفادار بماند و عملاً وفاداری را فدای تخیل خود می‌کند. از آنجاکه کارگردان فیلم، کارگردانی غربی است که به بازنمایی شرق می‌پردازد، این سؤال مطرح است که آیا این تغییر، ایدئولوژیک است و باید فیلم در حوزۀ شرق­شناسی بررسی شود؟ آیا وی شرق را تحریف کرده است؟ نتایج تحقیق نشان می­دهد راولینز شخصیت شهرزاد را به کلی تغییر داده است و وی را زنی رقاصه معرفی می‌کند که برای اعراب می‌رقصد و آنان را مسحور رقص خویش می‌کند. ممکن است این طور استنباط شود که راولینز شرق را تحریف کرده و تصاویر کلیشه‌ای و منفی ارایه کرده است و اقتباس او تصاویری خودکامه، قانون‌گریز، احساسی، خرافی، شهوانی و قدرت‌طلب از شرقیان را به تصویر کشیده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


انوشیروانی، علیرضا (پاییز و زمستان 1389). «آسیب‌‌های اد‌‌بیّات تطبیقی د‌‌ر ایران.» اد‌‌بیات تطبیقی (ویژه‌نامۀ فرهنگستان). د‌ورۀ اول. شمارة 1، صص. 38ـ6. 
جمالی، لیلی؛ مد‌‌رس، سمیرا (پاییز 1389). «بررسی لاله‌‌رخ توماس مور د‌‌ر پرتو نظریۀ اد‌وارد‌ سعید‌.» مطالعات اد‌‌بیات تطبیقی (اد‌‌بیات تطبیقی). د‌ورۀ چهارم. شمارة 15. صص. 38ـ11. 
حیاتی، د‌‌اریوش (تابستان 1390). «تقابل شرق و غرب: مطالعۀ هویت د‌وگانه د‌‌ر رمان بنیاد‌گرای ناراضی اثر محسن حمید‌.» مطالعات شبه‌‌قاره. د‌ورۀ سوم. شمارۀ 7، صص. 52ـ31.
 https://doi.org/10.22111/jsr.2011.434
د‌‌ارا، جلیل؛ بابامیرساطحی، محمد‌ (زمستان 1397). «ویژگی‌‌های شرق‌‌شناسانۀ نگاه لرد‌ کرزن به ایران.» مطالعات ملی. د‌ورۀ نوزد‌‌هم. شمارۀ 4، صص. 104ـ85.
 20.1001.1.1735059.1397.19.76.5.0
د‌‌اوری ارد‌کانی، رضا (1379). د‌‌ربارة غرب. تهران: هرمس.  
روزبه، روح‌‌اله؛ انوشیروانی، علیرضا (تابستان 1395). «هزار و یک شب از منظر بازآفرینی اد‌‌بی.» کاوش‌نامۀ اد‌‌بیات تطبیقی. د‌ورۀ ششم. شمارة 22، صص. 69ـ49.
زمانی، محمد‌حسن (1385). شرق‌‌شناسی و اسلام‌‌شناسی غربیان (تاریخچه، اهد‌‌اف، مکاتـب و گـسترة فعالیت مستشرقان). قم: مؤسسة بوستان کتاب؛ مرکز چاپ و نشر تبلیغات اسـلامی حـوزة علمیـة قم. 
سعید‌، اد‌وارد‌ (1378). شر‌‌ق‌‌شناسی. ترجمة عبد‌‌الرحیم گواهی. تهـران: د‌‌فتر نشر فرهنـگ اسـلامی.  
شفیعی، نوذر؛ صاد‌قی، زهرا ( زمستان 1388). «شرق‌‌شناسی اد‌وارد‌ سعید‌ و جایگاه اسلام د‌‌ر مقابل غرب.» تحقیقات سیاسی و بین‌‌المللی (د‌‌انشگاه آزاد‌ اسلامی واحد‌ شهرضا). د‌ورۀ اول. شمارة 4، صص. 5425ـ125.
غیاثیان، مریم‌‌ساد‌‌ات (تیر 1388) « بازتاب نگرش فرهنگی غرب نسبت به ایران د‌‌ر ساخت‌‌های زبانی نشریات انگلیسی زبان»، تحقیقات فرهنگی ایران، د‌ورۀ د‌وم، شمارة اول (پیاپی5)، صص. 123-139.
 https://doi.org/10.7508/ijcr.2009.05.006
کاسی، فاطمه؛ بصیری، محمد‌صاد‌ق؛ رنجبر، فاطمه (بهار و تابستان 1397). «بررسی تطبیقی رمان حاجی‌‌بابای اصفهانی جیمز موریه و یکی بود‌ یکی نبود‌ جمالزاد‌‌ه، با تکیه بر شرق‌‌شناسی اد‌وارد‌ سعید‌.» اد‌‌بیات تطبیقی. د‌ورۀ د‌‌هم. شمارۀ 18، صص. 222ـ205.
 https://doi.org/10.22103/jcl.2018.2093
مرند‌ی، سید‌محمد‌؛ قاسمی طاری، زینب (بهار و تابستان 1390). «خوانش مقایسه‌‌ای اد‌‌بیات جنگ‌‌های صلیبی و اد‌‌بیات امریکا پس از 11 سپتامبر د‌‌ر د‌و رمان امریکایی تروریست و مرد‌ د‌‌ر حال سقوط.» مطالعات جهان. د‌ورۀ اول، شمارۀ 1، صص. 256ـ233.
موسوی‌‌نیا، سید‌‌رحیم (پاییز 1390). «متن اد‌‌بی و سیاست: بازخوانی پسااستعماری د‌و اثر کلاسیک از آثار اد‌‌بی بریتانیا.» آموزش مهارت‌‌های زبان (علوم اجتماعی و انسانی شیراز). د‌ورۀ سوم، شمارۀ 3، صص. 82ـ67.
 https://doi.org/10.22099/jtls.2012.378
Boulanger, Pierre (1975). Le Cinéma Colonial de” l’Atlantide” à” Lawrence d’Arabie”. Seghers.
Bozdoğan, Sibel (1988). “Journey to the East: Ways of Looking at the Orient and the Question of Representation.” Journal of Architectural Education vol. 41, no. 4, pp. 38–45. https://doi.org/10.2307/1425011. 
Burton, Richard F (1885). The Book of the Thousand Nights and a Night, Volume 2.” London. HS Nichols & Company. 
Cripps, Thomas (1977). Slow Fade to Black: The Negro in American Film, 1900-1942. Oxford University Press. New York. 
Desmond, Jane (1991). “Ethnography, Orientalism and the Avant‐Garde Film.” Visual Anthropology 4.2, pp.147-160.
https://doi.org/10.1080/08949468.1991.9966557
Eisele, John C (2002). “The Wild East: Deconstructing the Language of Genre in the Hollywood Eastern.” Cinema Journal 41.4, pp. 68-94. http://www.jstor.org/stable/1225789 
Enderwitz Susanne (2004). “Shahrazâd Is One of Us: Practical Narrative, Theoretical Discussion, and Feminist Discourse” Marvels & Tales Vol. 18, No. 2, The Thousand and One Nights: Past and Present, pp. 187-200. http://www.jstor.org/stable/41388707
Galland, Antoine (1705). Les Mille et Une Nuits, Contes Arabes, Traduits en Français par M Galland, , Chez la Veuve de Claude Barbin, au Palais, Sur le Second Perron de la Sainte Chapelle, Paris. 
Hutcheon, Linda (2005). A Theory of Adaptation. New York: Routledge Pulication. 
Maynard, Richard A (1974). Africa On Film: Myth and Reality. Hayden Book Company.
Sander, Jolie (2005). Adaptation and Appropriation. Routledge. New York. 
Shaheen, Jack (2012). Reel bad Arabs: How Hollywood Vilifies a People. Interlink Publishing.
Shohat, Ella (1991). “Gender and Culture of Empire: Toward a Feminist Ethnography of the Cinema.” Quarterly Review of Film & Video. Vol. 13, No. 1, pp. 45-84. https://doi.org/10.1080/10509209109361370
Stam, Robert, and Louise Spence (1983). “Colonialism, racism and representation.” Screen 24.2, pp. 2-20. 
Woll, Allen L (1980). The Latin Image in American film. UCLA Latin American Center Publications, University of California.
Yamanaka Yuriko, Nishio Tetsuo (2006). The Arabian Nights and Orientalism. Ed. I.B. Tauris.London. New York.