تحلیل گادامری دیالوگ و کارکرد روایی آن در تطبیق رسالة الغفران ابوالعلاء معری و «طلب آمرزش» صادق هدایت

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری زبان و ادبیات عربی،‌ گروه زبان و ادبیات عربی،‌ دانشگاه علامه طباطبائی،‌تهران،‌ایران

2 دانشیار زبان و ادبیات عربی، گروه زبان و ادبیات عربی،‌ دانشگاه علامه طباطبائی،‌ تهران،‌ ایران

چکیده

ادبیات تطبیقی را می‌توان محفلی برای دیالوگ میان الگوهای اندیشگانی ملل گوناگون دانست؛ پس بررسی شکل‌های متنوع آن در این حوزه بسیار حائز اهمیت است. از حیث روایی، دیالوگ یکی از ابزارهای کانونی‌سازی متن از درون است که نویسنده آن را برای عینیت­بخشیدن به رویدادهای روایت، ‌نزدیکی بیشتر به خواننده، خالی­کردن فضایی برای مشارکت خواننده و نیز به­اشتراک­گذاشتن باورهای درونی و بیرونی به کار می‌گیرد. پژوهش حاضر در پی آن است که با نوعی رویکرد ادبیات تطبیقی، از طریق بررسی دیالوگ‌های دو اثر رسالة الغفرانِ ابوالعلاء معری و «طلب آمرزش» صادق هدایت، به تطبیق شکلی دیالوگ‌های دو اثر براساس الگوی گادامری بپردازد و نیز کارکرد بهره­گیری از این شکل روایی را توسط دو نویسنده مقایسه کند. از آنجاکه گادامر به اهمیت دیالوگ در ارتباطات اجتماعی توجه بسیار دارد، این پژوهش می‌تواند در جهت خوانش جامعه­شناسانۀ دو اثر یادشده مفید باشد؛ پس تحلیل او از دیالوگ مبنای کار پژوهش حاضر است. نتیجه‌ای که این پژوهش در پایان به آن می‌رسد این است که به‌کارگیری دیالوگ در دو اثر، کارکردهای مشترکی دارد؛ ازجمله بازگشت به گذشته، شخصیت­پردازی، گفتن به جای نشان­دادن، بیان اعتراف‌ها و اصلاح تفکر اشتباه دربارۀ مردگان. همچنین «گشودگی» به­عنوان شرط اساسی دیالوگ گادامری در دیالوگ‌های هر دو اثر دیده می‌شود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


آزادی،‌ علیرضا؛ ایزدی‌نیا، حمیده (پاییز و زمستان 1394). «گشودگی به دیگری به‌مثابۀ شرط اخلاقی دیالوگ.» ‌تأملات فلسفی. سال پنجم،‌ شمارۀ 15، صص. 127ـ101.
اردستانی رستمی، حمیدرضا (تابستان 1392). «بررسی افکار و باورهای گنوسی ابوالعلاء معرّی و صادق هدایت.» ادبیات عرفانی و اسطوره‌شناختی. سال نهم، شمارۀ 31، صص. 21ـ1.
بوهم، دیوید (1381). دربارۀ دیالوگ. گردآوری و تدوین: لی نیکول. ترجمۀ محمدعلی حسین‌نژاد. تهران: دفتر پژوهش‌های فرهنگی با همکاری مرکز بین‌المللی گفتگوی تمدن‌ها.
توحیدی‌فر، نرجس (1396). ابوالعلاء معری در بوتۀ نقد ادب تطبیقی. چاپ دوم. تهران: شفیعی.
کالر،‌ جاناتان (1396). نظریۀ ادبی: معرفی بسیار مختصر. ترجمۀ فرزانه طاهری. چاپ پنجم. ‌تهران: مرکز.
کوزنز هوی، ‌دیوید (1378). حلقۀ انتقادی. ترجمۀ مراد فرهادپور. تهران: روشنگران و مطالعات زنان.
معری،‌ ابوالعلاء (2537). آمرزش. ‌ترجمۀ عبدالمحمد آیتی. چاپ دوم. تهران: اشرفی.
میری، ‌افسانه و دیگران (آذر و دی 1397). «مقایسۀ قدرت دو شخصیت محوری رمان آتش بدون دود با استفاده از "نظریۀ نابرابری قدرت در دیالوگ" فرکلاف و مدل مایکل شورت.» جستارهای زبانی. دورۀ نهم، ‌شمارۀ 5، صص. 166ـ143.
نتاج مجد، ‌عطیه؛ امینی‌فر، فاطمه (پاییز 1399). «بررسی پرترۀ زنان در دورۀ قاجار.» ‌دستاوردهای نوین در مطالعات علوم انسانی. سال سوم، ‌شمارۀ 29، صص. 63ـ50.
ندا، طه (1387). ادبیات تطبیقی. چاپ دوم. ترجمۀ هادی نظری منظم. تهران: نشر نی.
نوبل، ویلیام (1388). راهنمای نگارش گفتگو. چاپ سوم. تهران: سروش و ادارۀ کل پژوهش‌های سیما.
واعظی،‌ اصغر؛ فاضلی، فائزه (بهار و تابستان 1389). «دیالوگ، ‌دیالکتیک، ‌امتزاج افق‌ها.» ‌شناخت. شمارۀ 1/62، صص. 214ـ189.
هدایت، جهانگیر (1398). آثار نایاب صادق هدایت. به کوشش و مقدمۀ جهانگیر هدایت. چاپ چهارم. تهران: چشمه.
هدایت، صادق (1324). «نقدی بر ترجمۀ رسالة ‌الغفران معری.» پیام نو. صص. 65.
هدایت، ‌صادق (1341). ‌سه قطره خون. چاپ ششم. تهران: امیرکبیر.
Block, Lawrence (1979). Writing the Novel: From Plot to Print, Writer’s Digest Books.
Booth, W. C. (1961). The Rhetoric of Fiction. Chicago: University of Chicago Press.
Genette, G. (1980). Narrative Discourse: An Essay in Method, Ithaca, New York: Cornell   University Press.
Gadamer, Hans Georg (2004). Truth and Method (Joel Weinsheimer and Donald G. Marshall trans.) London: Continuum Publishing Group.
Gill, Scherzo (2015). Holding Oneself Open in a Conversation Gadamer’s Philosophical Hermeneutics and the Ethics of Dialogue, Journal of Dialogue Studies, 3(1), pp. 81-110.
Vilhauer, Monica (2010). Gadamer’s Ethics of Play Hermeneutics and the Other, Lexington Books.