تأملی در دیدگاه های احمد فردید و والتر بنیامین با محوریت زبان

حسینی نودهی, سیده سعیده; بالو, فرزاد; حق جو, سیاوش

doi:10.22077/islah.2024.8175.1520

تأملی در دیدگاه های احمد فردید و والتر بنیامین با محوریت زبان

مقاله های زودآیند

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

¹ کارشناس ارشد زبان و ادبیات فارسی، گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران

² دانشیار زبان و ادبیات فارسی، گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران(نویسنده مسئول)

³ دانشیار زبان و ادبیات فارسی، گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران

10.22077/islah.2024.8175.1520

چکیده

از سنت فلسفی غرب و شرق تا عصر حاضر، دیدگاه‎های متفاوتی دربارة زبان و ماهیت آن در ساحت‎های گوناگون مطرح شده است. عده‎ای با نگاه هستی‎شناسانه و برخی با نگاه ابزارانگارانه به بررسی ماهیت زبان پرداخته‎اند. در این میان ، متفکرانی چون فردید از میان فیلسوفان ایرانی معاصر و بنیامین از نظریه‏پردازان مکتب فرانکفورت با نگاه هستی‎شناسانه به تشریح زبان پرداخته‎اند. فردید تحت تأثیر سه آبشخور فکری حکمت انسی، عرفان ابن عربی و اندیشه‎های هایدگری ، تاریخ را به پنج دورة پریروز، دیروز، امروز، فردا و پس‎فردا تقسیم می‎کند. دورة پریروز و پس‎فردا، به جهت خاستگاه و غایت الهی، دورۀ آرمانی فردید محسوب می‎شوند. در اندیشۀ فردید، با توجه به فاصله‏گرفتن از تاریخ پریروز، زبان از خاستگاه الهی خود خارج شده و به خصلتی ابزاری تقلیل یافته است؛ از این‏رو، فردید به‎واسطة اتیمولوژی و شعری که با زبان اشارت آراسته شده، بر آن است تا امکان رسیدن به تاریخ پریروز و احیای زبانی که واضع آن خدا بوده را فراهم کند. بنیامین نیز، ماهیتی الهیاتی برای زبان قائل است. وی با توجه به اسطورۀ برج بابل عقیده دارد در زبان موجود، رابطۀ بیواسطۀ نامها و چیزها از دست رفته و «دلالت» و «معنا» به وجود آمده است؛ از این‎رو، بنیامین با استعانت از شعر و ترجمه تلاش می‏کند راهی برای احیای سطح اصلی و خاستگاه الهی زبان بگشاید. این پژوهش بر آن است با روش توصیفی‎ـ تحلیلی به بازخوانی دیدگاه‏های زبانی فردید و بنیامین بپردازد ونقاط اشتراک و افتراقشان را نشان دهد.

کلیدواژه‌ها