طبیعت و امر قدسی در شعر سهراب سپهری: امکان‌هایی برای رابطۀ پایدار انسان ایرانی و محیط‌زیست

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 پژوهشکدۀ تحقیق و توسعۀ علوم انسانی، سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت)، تهران، ایران

2 گروه مطالعات محیطی، پژوهشکدۀ تحقیق و توسعۀ علوم انسانی (سمت)، تهران، ایران

10.22077/islah.2025.8750.1582

چکیده

فعالیت‌های بشر، به‌ویژه از نیمۀ دوم سدۀ هجدهم، تأثیراتی بسیار مخرب بر زمین گذاشته است. افزایش غلظت دی‌اکسید کربن در جو زمین، خشک شدن بسیاری از تالاب‌ها و رودخانه‌ها، و انقراض بسیاری از گونه‌های حیات‌وحش از نتایج روندی است که، اگر ادامه یابد، نتیجه‌ای جز نابودی کامل زیست‌کره نخواهد داشت. وضعیت محیط‌زیستی در ایران نیز مناسب نیست و در این زمینه با مسائل متعددی روبه‌رو هستیم: آلودگی آب‌های سطحی و زیرزمینی، خشک شدن تالاب‌ها، دریاچه‌ها و رودخانه‌ها؛ فرواُفت منابع آب زیرزمینی، آلودگی هوا، کاهش تنوع زیستی، افزایش شدت وقوع سیل و خشکسالی، فرونشست زمین، فرسایش خاک و کاهش وسعت جنگل‌ها. در پاسخ به وضعیت کنونی کشور در زمینۀ مسائل و بحران‌های محیط‌زیستی، می‌توان از ‌فرهنگ غنی شعر و ادبیات فارسی در جهت شناخت بیشتر مردم از وضعیت محیط‌زیست، افزایش حساسیت‌های محیط‌زیستی، تقویت فرهنگ حفاظت از محیط‌زیست و بهبود اخلاق محیط‌زیستی گام برداشت. این امر در آغاز از طریق شناسایی بن‌مایه‌های بوم‌گرایی در شعر و ادبیات ایرانی و سپس تقویت و ترویج آن در ادبیات معاصر امکان‌پذیر است. بر این اساس، در این مقاله، ضمن تشریح مبانی نظری ادبیات و شعر محیط‌زیستی و نقد بوم‌گرا و اهمیت آن در شرایط کنونی کشور، با اشاره به ارتباط میان طبیعت و امر مقدس در شعر سهراب سپهری، امکان‌های بهره‌مندی از شعرهای او و همچنین شعر فارسی را در جهت تأثیر بر مخاطبان در حیطۀ محیط‌زیست مطرح کرده‌ایم.

کلیدواژه‌ها

موضوعات



مقاله های زودآیند، پذیرفته شده
انتشار آنلاین از تاریخ 18 اردیبهشت 1404
  • تاریخ دریافت: 26 دی 1403
  • تاریخ بازنگری: 07 فروردین 1404
  • تاریخ پذیرش: 18 اردیبهشت 1404