ضرورتی برای آغاز مطالعات زندگی‎ نگاری در ایران؛ نظریة «زندگی ‏نگاری»، گامی به سوی عرصه ‏ای بین ‏رشته ‏ای در تحقیقات علوم انسانی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار سازمان اسناد و کتابخانه ملی

10.22077/islah.2025.8664.1576

چکیده

زندگی‏ نگاری، از اواخر قرن بیستم میلادی به نحوی روزافزون در مراکز علمی و پژوهشی، نهضتی عظیم و میان ‏رشته ‏ای به پا کرده و خصوصا در زمینه ‏های مختلف دانش ‏های نوین، خصوصا علوم انسانی و اجتماعی، در شاخه‎ هایی نظیر مطالعات زنان و جنسیت، فرهنگی، استعماری و پسااستعمارگرایی، مورد توجه انتقادی قرار گرفته‏ است. اما در ایران، با وجود دیرینگی سنت ثبت روایت‏ های زندگی، نه تنها خبری از شکل‏ گیری مطالعات زندگی ‏نگاری نیست، بلکه حتی ضرورت و مفاهیم اساسی آن چندان درک نشده است. با هدف بازشناخت این مفهوم در هویتی مستقل،‌ تأکید بر ضرورت آغاز این مطالعات و ارائه چشم‏ اندازی از آن در ایران،‌ این مقاله در طرح ایدة زندگی ‏نگاری و زندگی‎ نویسی‏ و ترسیم کلیات آن به نگارش درآمده تا با استفاده از روش کتابخانه ‏ای و برخی کتاب‏ ها و مقالات روزِ دنیا با ملاحظات بومی، توصیفی از اصلی ‏ترین چارچوب‏ های نظری این عرصه را در ساده ‏‏ترین و کوتاه ‏ترین صورت ممکن ارائه دهد. «زندگی ‏نگاری» در برابر اصطلاحِ life writing درنظر گرفته شده تا به منزلة چتری فراگیر، همة آثاری را در بر گیرد که به نحوی، حاوی روایتی واقع‏ گرایانه از زندگی بشر در انواع قالب ‏ها و رسانه ‏های نوشتاری، دیداری، شنیداری و ترکیبی باشد. در عرصة‌ فراخِ «زندگی‏ نگاره ‏ها»، «زندگی‏ نوشت»‏ها به طور خاص، طیف وسیعی از مکتوبات در شرح زندگی‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏ ‏یا بخش‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏ هایی ‏از آن را شامل می ‎‎شود، که به طور روزافزون، گسترده، متنوع، دموکراتیک، بین ‏رشته ‏ای و انتقادی پیش‏ می ‎رود. اهمیت این مقاله، در گشایش دریچه ‏ای نو برای بازشناخت این قلمرو، در کنار دو قلمروِ روایی تاریخ و ادبیات، و گوشزدِ ضرورت رویکرد تحلیلی و انتقادی به آن است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات



مقاله های زودآیند، پذیرفته شده
انتشار آنلاین از تاریخ 18 خرداد 1404
  • تاریخ دریافت: 09 دی 1403
  • تاریخ بازنگری: 03 خرداد 1404
  • تاریخ پذیرش: 18 خرداد 1404