مطالعه تطبیقی "شهر" در آرزوهای بزرگ چارلز دیکنز و تهران مخوف مرتضی مشفق کاظمی بر اساس نظریه فضای اجتماعی آنری لوفور

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی کارشناسی ارشد ادبیات انگلیسی، دانشکده ادبیات فارسی و زبان های خارجی، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران

2 استادیار ادبیات انگلیسی، دانشکده ادبیات فارسی و زبان های خارجی، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران

چکیده

بررسی‌‌ مکان‌ در ادبیات‌‌ داستانی‌‌ همواره‌ از مسائل حائز اهمیت در ارزیابی‌های‌ ادبی بوده­ است. این‌ دغدغه‌‌ از زمان‌ ارسطو ‌مطرح‌ بوده‌ و امروزه‌ نیز مهم‌تر و مبسوط‌ تر شده ­است. در مطالعات فضای ادبی، همیشه نام چارلز دیکنز در مقام‌ رمان‌نویسی آگاه به کارکرد شهر می‌‌درخشد. به‌طور خاص، در رمان‌ آرزوهای بزرگ، دقت‌ به شهر و مدرنیته و بازگویی مشکلات اجتماعی زمانه، در قالب داستانی عاشقانه، موضوع این رمان را بسیار نزدیک به‌ تهران مخوف مشفق کاظمی می‌سازد. پس از اثبات میان‌رشته‌ ای­ بودن ادبیات تطبیقی از اصل و اساس چه در نظریه و چه در کاربرد، این مقاله با رویکرد تطبیقی، انتقادات اجتماعی و فرهنگی ای را نمایان می‌کند که این دو اثر به شهر و شهرنشینی در دوران زندگی پرسرعت مدرنیته وارد می‌سازند. اهمیت این مقاله، افزون بر معاصربودن دغدغه­ پژوهش‌ در حوزۀ فضای ادبی، ارائه­ درکی بهتر از تاریخ شهری و بافت اجتماعی رمان‌های برگزیده است که به زمان حاضر نیز بسط داده می‌شود.

کلیدواژه‌ها


پارسانسب، محمد. (1390). نظریه و نقد رمان تاریخی فارسی (1248- 1332). چاپ دوم. تهران: چشمه.
دست‌غیب، عبدالعلی. (1387). «نقد و نظر: نخستین رمان اجتماعی ادبیات جدید فارسی». کیهان  فرهنگی. دوره‌ 7، شماره‌ 269، 48- 52.
رزاق‌پور، مرتضی. (1387). «نقد جامعه‌شناختی تهران مخوف». زبان و ادب. دوره‌ 12، شماره‌ 35، 27- 53.
صادقی محسن‌آباد، هاشم. (1397). «شهر مخوف نخستین رمان‌های فارسی؛ مدرنیته‌‌ ایرانی و الگوی توسعه‌‌ شهر آسیایی». نقد ادبی. دوره‌ 11، شماره‌ 41، 117- 142.
علی‌‌پور گسکری، بهناز. (1393). «زاویه‌‌ دید و تغییرات راوی در تهران مخوف». نامه‌‌‌ فرهنگستان. دوره‌ 13، شماره‌ 4، 47- 56.
مشفق کاظمی، مرتضی. (1398). تهران مخوف. جلد اول، چاپ چهارم. تهران: امید فردا.
نقابی، عفت؛ قربانی جویباری، کلثوم. (1389). «نشانه‌شناسی اولین رمان اجتماعی ایران». زبان و ادبیات فارسی. دوره‌ 67، شماره‌ 12، 193-216.
وفایی دقیق، زهرا. (1397). «تصویر شهر تهران در رمان‌های فارسی». سومین کنفرانس بین‌المللی ادبیات و زبان‌شناسی. دوره‌ 3، برگزارکننده: هم‌اندیشان مبتکر رادمان، 1-10.
Baumgarten, Murray. (1998). Dickens, London, & the Invention of Modern Urban Life. In Rosanna Bonadei, Clotilde de Stasio, Carlo Pagetti and Alessandro Vescovi (Eds.), Dickens: The Craft of Fiction and the Challenges of Reading. (pp.195-202). Milan: University of Milan
Caffaro, Geraldo Magela. (2015). The House, the World, and the Theatre: Self-fashioning and Authorial Spaces in the Prefaces of Hawthorne, Dickens, and James. [Unpublished doctoral dissertation]. Federal University of Minas Gerais
Dickens, Charles. (2003). Great Expectations. New York: Bantam Dell
Elling, Rasmus Christian. (2019). Urbanizing the Iranian Public: Text, Tehran and 1922. Middle Eastern Studies, 1-18
Foucault, Michel. (1984). Of Other Spaces, Heterotopias. New York: Routledge
Hiller, Geoffrey G. Groves, Peter L. Dilnot, Alan F. (2019). An Anthology of London in Literature,1558-1914 ‘Flower of Cities All’. Springer Nature Switzerland AG: Cham
Hones, Sheila. (2018). Literary Geography and Spatial Literary Studies. Literary Geographies, 4(2), 146-149
Winkler, Kathrin, Seifert, Kim and Detering, Heinrich. (2012). Literary Studies and the Spatial Turn. Journal of Literary Theory, 6(1), 253-270
Lefebvre, Henri. (1991). The Production of Space. Donald Nicholson-Smith. Padstow: T.J. Press Ltd
Maxwell, Robert. (1992). The Mysteries of Paris and London. Charlottesville. Virginia: University Press of Virginia
Mee, Jon. (2014). The Cambridge Introduction to Charles Dickens. Cambridge: Cambridge University Press
Robinson, Alan. (2004). Imagining London, 1770-1900. New York: Palgrave Macmillan
Robinson, Brian. (1996). Charles Dickens and London: The Visible and the Opaque. GeoJournal, 38 (1), 59-74
Remak, Henry H. (2002). Origins and Evolution of Comparative Literature and Its Interdisciplinary Studies. Neohelicon, 29, 245-250
Ronen, Ruth. (1986). Space in Fiction. Poetics Today, 3, 421-438
Selboe, Tone. (2010). Home and City in Dickens’s Great Expectations and Flaubert’s L’education Sentimentale. Rayaume-Uni et Irlaande, 3, 95-105
Tally Jr., Robert T. (2013). Spatiality. London and New York: Routledge