نشانه‌شناسی مد لباس بر اساس نظریۀ نشانه‌شناسی پنج‌گانه بارت

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانش آموخته دکتری پژوهش هنر، گروه پژوهش هنر، دانشگاه الزهرا، تهران، ایران

چکیده

از نظر بارت، هر متن، نظامی از نشانه‌هاست و خواننده نقش محوری در تحلیل نشانه‌ها و ساخت معنا دارد. این مقاله یک پژوهش میان‌‌رشته‌ای است که به نشانه‌شناسی نظریات مد با رویکرد تحلیل لایه‌ای رولان بارت می‌پردازد. در این روش با استفاده از رمزگان‌های پنج‌گانه؛ یعنی رمزگان هرمنوتیک یا سؤالی، رمزگان پروآیرتیکی یا کنشی، رمزگان دال‌ها، رمزگان نمادین و رمزگان فرهنگی به تحلیل معنا پرداخته می‌شود. روش این مقاله از نظر هدف، توسعه‌ای­ـ کاربردی است. داده‌ها به روش کتابخانه‌ای و اسنادی گردآوری ‌شده­اند که به روش توصیفی­ـ تحلیلی و با هدف آشنایی با معنای نهفته در نظریات مد بررسی می‌شوند تا به محققان، تولیدکنندگان، طراحان و مصرف‌کنندگان مد، دید روشنی نسبت به کالاهای مد، به‌خصوص لباس ببخشد. در این مقاله مشخص شد که نظام مد یک متن نوشتنی است و رمزگان‌های پنج‌گانه در آن مصداق کامل دارند. پیوند این رمزگان‌ها، به شکل‌گیری اثرات سوءِ اقتصادی، اجتماعی و زیست‌محیطی مد می‌انجامد که به ‌این ‌ترتیب ضرورت شکل‌گیری نظام مد پایدار را روشن می‌کند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


آلن، گراهام (1397). بینامتنیت. ترجمة پیام یزدانجو. تهران: مرکز.
آلن، گراهام (1385). رولان بارت. ترجمة پیام یزدانجو. تهران: مرکز.
ابینگ، هانس (1400). چرا هنرمندان فقیرند؟ درآمدی به اقتصاد استثنایی هنر. ترجمۀ حمیدرضا شش‌جوانی و لیلا میرصفیان. تهران: علمی و فرهنگی.
احمدی، بابک (1390). ساختار و تأویل متن. تهران: مرکز.
بارت، رولان (1399). اس/ زد. ترجمۀ سپیده شکری‌‌پوری. تهران: افراز.
بروجردی ‌علوی، ‌مهدخت؛ رضوانی، ‌سعیده (1398). «نشانه‌شناسی آگهی‌های خدمات عمومی تلویزیون ایران: آگهی‌های مرتبط با حمایت از کالای ایرانی.» رسانه. دورۀ 30، شمارۀ 3، آذر 1398. صص125ـ95.
بوردیو، پیر (1399). تمایز: نقد اجتماعی قضاوت‌های ذوقی. ترجمۀ حسن چاوشیان. تهران: ثالث.
توروپ، پیتر (1390). «نشانه‌‌شناسی فرهنگی و فرهنگ.» ترجمۀ فرزان سجودی. در مجموعه مقالات نشانه‌‌شناسی فرهنگ. تهران: علم.
چندلر، دانیل (1394). مبانی نشانه‌شناسی. ترجمۀ مهدی پارسا. تهران: سورۀ مهر. 
سجودی، فرزان (1387). نشانه‌شناسی کاربردی. تهران: علم.
سیبیاک، تامس‌ آلبرت (1391). نشانه‌ها: درآمدی بر نشانه‌شناسی. ترجمۀ محسن نوبخت. تهران: علمی .
صادقی، لیلا (1392). «انشقاق اجتماعی در یک متن نوشتنی: رمزگان‌شناسی خروس.» در مجموعه مقالات نشانه‌شناسی و نقد ادبیات داستانی معاصر. به کوشش لیلا صادقی. تهران: سخن. صص 204ـ161.
طهماسبی، فرهاد؛ خواجوی، مهوش (1396). «بررسی نشانه‌‌شناختی شعر (مسافر) سپهری بر مبنای نشانه‌شناسی ساختارگرا: الگوی ریفاتر و یاکوبسن.» پژوهش‌های زبان‌شناختی در زبان‌‌ها‌ی خارجی. دورۀ 4، شمارۀ 2، پاییز و زمستان 1393. صص 215-42.
قاسمیان دستجردی، پروانه؛ محمدی اردکانی، جوادعلی (1398). «نقش رنگ سیاه ‌و سفید در طراحی لباس فیلم مبتنی بر نشانه‌شناسی رولان بارت (مطالعۀ موردی: دو فیلم سینمایی «آناکارنینا» و «بانوی زیبای من»).» هنرهای زیبا‌‌ـ هنرهای نمایشی و موسیقی. دورۀ 24، شمارۀ 3، پاییز 1398. صص 80ـ73.
قریشی، جمیل؛ تاجیک، محمدرضا (1401). «بازنمایی اسطوره‌ای‌‌بودن برج میلاد با استفاده از نشانه‌شناسی رولان بارت.» مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران. دورۀ 11، شمارۀ 3، پاییز 1401. صص 701ـ683. doi: 10.22059/jisr.2022.334133.1261.
قنبریان ‌شیاده، مریم؛ ذوالفقاری، محسن؛ حیدری، حسن (1401). «خوانش نشانه‌شناسی لایه‌ای در فرایند معنایی داستان مدرن ابوالهول از فرشته ساری.» متن‌‌پژوهی ادبی. 26 (93) دورۀ 26، شمارۀ 93، پاییز 1401. صص 122ـ97.
مجیدی، ستاره؛ اسکندری، غزاله (1395). «نشانه‌شناسی فیلم «جامه‌دران» بر اساس دیدگاه رولان بارت.» پازند. سال 12، شمارۀ 46-47، پاییز و زمستان 1395. صص 74ـ59.
مرادی، ایوب؛ چالاک، سارا (1399). «بررسی تکثر معنایی در حکایت «شاه و کنیزک» مولوی براساس نظام رمزگان‌ روایی رولان بارت.» نشریة علمی پژوهشهای ادب عرفانی (گوهر گویا). دورۀ 14، شمارۀ 2، پاییز و زمستان 1399. صص 189-210. https://doi.org/10.22108/jpll.2021.125793.1539.
مکاریک، ایرنا ریما (1393). دانش‌نامۀ نظریه‌های ادبی معاصر، ترجمۀ مهران مهاجر و محمد نبوی. تهران: آگه.
میرزاخانی، معصومه؛ ساروخانی، باقر؛ خجسته باقرزاده، حسن (1399). «تحلیل نشانه‌شناسی بدن در تبلیغات تجاری (مطالعۀ موردی: شبکۀ ماهواره‌ای جم تی‌‌وی).» زن در فرهنگ و هنر. دورۀ 12، شمارۀ 4، دی 1399. صص 647-679.
وبلن، تورشتاین (1383). «نظریۀ اقتصادی لباس بانوان.» ترجمۀ محمدرضا طاهری.  هنر و معماری سوره. شمارۀ 13، سال 1383. صص 52ـ55.
وبلن، تورشتاین (1398). نظریۀ طبقۀ تن‌آسا. ترجمۀ فرهنگ ارشاد. تهران: نشر نی.
Banister, Emma N., and Margaret K. Hogg (2007). “Consumers and Their Negative Selves, and the Implications for Fashion Marketing.” In Fashion Marketing London & New York: Routledge. Pp. 217–29.
Barthes, Rolad (1990). The Fashion System Matthew Ward & Richard Howard, (Trans). London: University of California Press.
Fletcher, Kate (2013). Sustainable Fashion and Textiles: Design Journeys. 2nd ed. London & New York: Routledge.
Fletcher, Kate, and Mathilda Tham (2015). Routledge Handbook of Sustainability and Fashion. London: Routledge.
Isnaniah, Siti, and Tiya Agustina (2020). “COVID-19’ Meme in Social Media: Study of Roland Barthes Semiology.” Bahtera: Journal Pendidikan Bahasa Dan Sastra 19 (2). Pp.351–78. https://doi.org/10.21009/bahtera.192.010
Joey, L. W. (2011). “How Does Fast Fashion Influence the Consumer Shopping Behavior of Generation Y in Hong Kong.” Doctoral dissertation. Hong Kong: The Hong Kong Polytechnic University.
Kim, Eundeok, Ann Marie Fiore, and Hyejeong Kim (2013). Fashion Trends. Bloomsbury Publishing.
Leibenstein, Harvey (1950). “Bandwagon, Snob, and Veblen Effects in the Theory of Consumers’ Demand.” The Quarterly Journal of Economics 64 (2). Pp. 183–207. https://doi.org/10.2307/1882692
Ma, Fang, Huijing Shi, Lihua Chen, and Yiping Luo (2012). “A Theory on Fashion Consumption.” Journal of Management and Strategy 3(4). Pp. 84–92. https://doi.org/10.5430/jms.v3n4p84 .
Muthu, Subramanian Senthilkannan (Ed.). (2019). Fast Fashion, Fashion Brands and Sustainable Consumption. Berlin: Springer.
Muthu, Subramanian Senthilkannan (Ed.). (2019). Sustainable Fashion: Consumer Awareness and Education. Springer.
Pesendorfer, Wolfgang (1995). “Design Innovation and Fashion Cycles.” The American Economic Review. 85 (4). Pp. 771–92. doi: 10.2307/2118231.
Pesendorfer, Wolfgang (2004). “Response to ‘Fashion Cycles in Economics.” Econ Journal Watch 1(3). Pp. 455–64.
Salem, Suha Fouad, and Sharif Omar Salem (2018). “Self-Identity and Social Identity as Drivers of Consumers’ Purchase Inention Towards Luxury Fashion Goods and Willingness to Pay Premium Price.” Asian Academy of Management Journal. 23(2). Pp.161–84. https://doi.org/10.21315/aamj2018.23.2.8.
Solomon, Michael R., and Nancy J. Rabolt (2008). Consumer Behavior in Fashion. 2nd ed. Prentice Hall.
Wang Tina Yinyin (2010). “Fashion Fast in Characteristics Behavior Consumer.” M.A. Thesis. Bords: Sweden.