بررسی تطبیقی متالپسیس در رمان و فیلم کتاب‌دزد با تکیه بر آرای جولیان هانبک

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی کارشناسی‌ارشد سینما، دانشگاه کمال‌الملک نوشهر، ایران، نوشهر

2 استادیار دانشگاه تهران، دپارتمان هنرهای نمایشی و موسیقی، پردیس هنرهای زیبا، دانشگاه تهران، تهران، ایران. (نویسندۀ مسئول)

چکیده

متالپسیس نوع خاصی از روایت است که موجب تخطی میان سطوح روایی می‌شود و می‌تواند از رسانه‌ای به رسانۀ دیگر منتقل شود و در این انتقال ممکن است مضامین، به شکل دیگری در مقصد بروز کند. اگرچه خواص متالپسیس در شرایط پست­مدرن مورد توجه قرار گرفته است؛ اما تحقیقات گسترده در فرهنگ‌های کهن جهان، نمایان‌گر آن است که استفاده از این شیوۀ روایی در ادبیات و هنر سابقۀ طولانی دارد. از سویی مطالعات تطبیقی و بینارشته‌ای به­دلیل رمزگشایی مرزهای مرئی و نامرئی، از اهمیت قابل‌توجهی برخوردار است. پژوهش حاضر این رویه را از ادبیات به سینما مورد مداقه قرار داده است و مسئلۀ آن بررسی نحوۀ انتقال متالپسیس نوشتاری به متالپسیس تصویری است. هدف پژوهش حاضر تحلیل علائم و اثرات متالپسیس، ازجمله غوطه‌وری، توهم زیبایی‌شناختی، نحوۀ شکستن دیوار چهارم در انتقال از ادبیات به سینماست. روش پژوهش کیفی با رویکرد روایت­پژوهی است؛ از این‌رو رمان و فیلم کتاب‌دزد به صورت تطبیقی مورد مطالعه قرار گرفته است. نتیجۀ به­دست­آمده نشان از آن دارد که در فیلم برخلاف رمان، بیشترین بخش روایت را دوربین بی‌طرف پیش می‌برد و با متالپسیس سراسری مواجه نیستیم و فقط گاهی تخطی‌هایی با علائم شدید و واضح روی می‌دهد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


زوساک، مارکوس (1393). کتاب د‌زد‌. ترجمۀ مرضیه خسروی، چاپ د‌هم، تهران: نگاه.
Bell, Alice & Jan Alber (2012). “Ontological metalepsis and unnatural narratology”. Journal of Narrative Theory, 42:2, pp. 166-192. https://doi.org/10.1353/jnt.2012.0005
Cohn, Dorrit (2012). “Metalepsis and mise en abyme.” Trans. Lewis S. Gleich. Narrative, 20:1, pp. 105-114. https://doi.org/10.1353/nar.2012.0003
Elleström, Lars (2019). Transmedial narration: Narratives and stories in different media. Springer Nature. https://doi.org/10.1007/978-3-030-01294-6
Hanebeck, Julian (2017). Understanding Metalepsis: The Hermeneutics of Narrative Transgression. Berlin/Boston: De Gruyter. https://doi.org/10.1515/9783110516920
Lam, Celia (2014). “Breaking the fourth wall: dynamics of fan fiction production.” Living in the Limelight: Dynamics of the Celebrity Experience. Edited by Kylo-Patrick R. Hart. Brill, pp. 75-85. https://doi.org/10.1163/9781848883963_009
Lutas, Liviu (2021). “Metalepsis in Different Media.” Beyond Media Borders. Edited by Lars Elleström, 2: Palgrave Macmillan, pp. 149-173. https://doi.org/10.1007/978-3-030-49683-86
Ryan, Marie-Laure (2006). Avatars of Story. Minneapolis: University of Minnesota Press.
Oliveira, Débora Almeida de & Maggio, Sandra Sirangelo (2017). “The deadly perception of the witness: Focalization in Markus Zusak’s the Book Thief.” Ilha do Desterro A Journal of English Language Literatures in English and Cultural Studies, 70:1, pp. 135-142. https://doi.org/10.5007/2175-8026.2017v70n1p135. 
Pier, John (2009). “Metalepsis.” Handbook of narratology. Edited by Peter Hühn, and Jan Christoph Meister, and John Pier, and Wolf Schmid, and Jörg Schönert. Hamburg: Hamburg University. pp. 190-203. https://doi.org/10.1515/9783110217445.190
Pier, John (2016). “Metalepsis.” The living handbook of narratology, pp. 1-21 (revised version; uploaded 13 July 2016). https://www-archiv.fdm.uni-hamburg. de/lhn/printpdf/article/metalepsis-revised-version-uploaded-13-july-2016
Wolf, Werner (2009). “Illusion (aesthetic).” Handbook of narratology. Edited by    Peter Hühn, and Jan Christoph Meister, and John Pier, and Wolf Schmid, and Jörg Schönert. Hamburg: Hamburg University. pp. 144-160. https://doi.org/10.1515/9783110217445.144 
Wolf, Werner (2013). "Unnatural Metalepsis and Immersion: Necessarily Incompatible?" A Poetics of Unnatural Narrative. Edited by Henrik Skov Nielsen, Jan Alber, and Brian Richardson. Columbus: Ohio State UP. pp. 113-141.