استندآپ‌کمدی گونه‌ای بیناهنری در ادبیات معاصر

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد زبان و ادبیات فارسی، گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه گیلان، رشت، ایران (نویسندۀ مسئول)

2 دانشجوی کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی، گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه گیلان، رشت، ایران

چکیده

استندآپ‌کمدی گونه‌ای هنر شنیداری­ـ دیداری است که در دهه‌های اخیر مورد توجه جدی قرار گرفته است. استندآپ‌کمدی ترکیبی از هنرهای کلامی و نمایشی است که از ادبیات شفاهی گرفته ‌شده ‌است و ریشه در فرهنگ عامیانه دارد. این هنر به رشته و گرایش‌های متعددی تعلق دارد، ازجمله روایت‌گری، بازیگری، موسیقی، مجری‌گری و سخنوری. برای اجرای آن، کمدین‌ها روی صحنه به‌صورت زنده با تماشاچیان صحبت می‌کنند و با بیان روایت‌هایی طنزآمیز از زندگی و مسائل جامعه، مخاطبان را سرگرم می‌کنند و با خنداندن آنان، باعث تخلیة روحی آنان می‌شوند. نتایج این بررسی نشان می‌دهد که با توجه به خصوصیات استندآپ‌کمدی، این هنر بینارشته‌ای در آینده فراگیر خواهد شد. این گونة هنری مدرن کارکردهای مختلفی دارد؛ ازجمله سرگرمی، آموزش، ایجاد همبستگی و همدلی اجتماعی و نقد مسائل سیاسی و اجتماعی و مهم‌ترین ویژگی‌های آن بیناهنری­بودن، روایت‌گری، مخاطب‌‌محوری، انتقادی­بودن، بداهه‌پردازی، سیال­بودن و بهره‌مندی از زبان عامیانه و محاوره‌ است. در این مقاله، ضمن نگاهی به تاریخچة استندآپ‌کمدی در گذشته و امروز ایران، کارکردها، ساختار و ویژگی‌های آن معرفی و مهم‌ترین درون‌مایه‌ها، ارکان، سبک‌ها و شگردهایی که کمدین‌ها در خلق این‌گونه نمایش‌ها به‌کار می‌برند، توضیح داده‌ می‌شود و به‌عنوان نمونه، سه مورد از اجراهای ایرانی تحلیل می‌شود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

مراجع

آژیری، د‌نیس (بهار و تابستان 1400). «وود‌ویل، کاباره، استند‌آپ‌‌کمد‌ی (د‌ربارة تاریخچه و برخی اصطلاحات استند‌آپ‌‌کمد‌ی).» سه‌‌نقطه (مکتوب طنز  [+جد‌] فارسی)، د‌ورة جد‌ید‌، شمارة 24، صص. 55ـ46.   
الام، کِر (1386). نشانه‌‌شناسی تئاتر و د‌رام. ترجمة فرزان سجود‌ی، تهران: قطره.
امامی، مهد‌ی (۱۳۹۶). مطالعة ساختاری طنز برای طراحی ‌‌گونۀ استند‌آپ‌‌کمد‌ی د‌ر تلویزیون با مطالعة مورد‌ی خند‌وانه. د‌انشگاه صد‌ا وسیمای جمهوری اسلامی ایران، پایان‌‌نامة کارشناسی‌‌ارشد‌.
پین، جانی (1389). سبک و لحن د‌ر د‌استان. ترجمة نیلوفر اربابی، اهواز: رسش.
حاجی‌‌ملاعلی، علی (1390). «از بد‌اهه‌‌پرد‌ازی تا اجرا.» ‌‌نامة هنرهای نمایشی و موسیقی، شمارة 2، صص. 54ـ39.
خورسند‌ی ‌طاسکوه، علی (1387). گفتمان میان‌رشته‌ای د‌انش. تهران: پژوهشکد‌ۀ مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
رپکو، آلن (1396). پژوهش میان‌رشته‌ای: نظریه و فرایند‌. ترجمه محسن علوی‌‌پور و د‌یگران، چاپ د‌وم، تهران: پژوهشکد‌ۀ مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
رضی، احمد‌؛ فرهنگی، سهیلا (1392). «لحن تعلیمی د‌ر د‌یوان حافظ.» پژوهشنامة اد‌بیات تعلیمی، شمارة 18، صص. 102ـ79.   
سلیمانی، محسن (1399). اسرار و ابزار طنزنویسی. چاپ سوم، تهران: سورۀ مهر.
کارتر، جود‌ی (1396). خند‌انند‌ه شو. ترجمة حسین کلهر و رشید‌ جعفرپور، تهران: ترمه و ترنج.
کربلایی‌‌زاد‌ه، امیر (۱۴۰۰). واسخند‌یش. تهران: کلک سیمین.
مورای، لوگان (۱۴۰۰). شروع به کار استند‌آ‌‌پ‌‌کمد‌ی. ترجمة معین محب‌‌علیان، تهران: نود‌ا.
مؤمنی، بهار (بهار و تابستان 1400). «من خند‌ه‌‌د‌ارم، مثل شما!: نگاهی به سویه‌‌های روان‌‌شناختی استند‌آپ‌‌کمد‌ی و خود‌خند‌ه‌‌زنی).» سه‌‌نقطه (مکتوب طنز [+جد‌] فارسی)، د‌ورة جد‌ید‌، شمارة 24، صص. 177ـ172. 
میرصاد‌قی، جمال (1394). عناصر د‌استان. تهران: سخن.
Brodie, I. (2014). A Vulgar Art: A New Approach to Stand-up Comedy. University Press of Mississippi. 
Gillota, D. (2015). “Stand-up Nation: Humor and American identity”. The Journal of American Culture, 38: 2, pp. 102-112. Doi …‏ 
Rijo, Sergio (2023). Stand-up Comedy: A Guide to Writing and Performing with Confidence.  India: Sergio Rijo.
Schwarz, J. (2010) Linguistic Analysis of Verbal Humour. Ph.D. Dissertation: Saarland.  https://publikationen.sulb.uni-saarland.de/handle/20.500.11880/3 http://dx.doi.org/10.22028/D291-23545 

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 22 مهر 1402
  • تاریخ بازنگری: 06 آذر 1402
  • تاریخ پذیرش: 20 دی 1402

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار