خوانش میان رشته ای شیراز و بدرود شیراز بر اساس دیدگاه وستفال

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار زبان و ادبیات فارسی ، گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

چکیده

در این پژوهش با بهره‌گیری از رویکرد میان‌رشته‌ای نقد جغرافیایی و به ویژه عناصر سه‌گانة آن از دیدگاه وستفال یعنی چندکانونی، چندحسی و چینه‌نگاری، دو نوع مختلف ادبی یعنی رمان (رمان شیراز از هامبورگر) و خاطره‌نویسی (بدرود شیراز از کدیور) بررسی و تحلیل شده است. بررسی عنصر چندکانونی نشان می‌دهد که شناخت مکان مورد بررسی یعنی شهر شیراز در پرتو دو دید بومی و بیگانه بهتر انجام می‌شود و نگاه تک‌قطبی به مکان در شناخت کامل آن اختلال ایجاد می‌کند. همچنین تحلیل عنصر چندحسی، نشان می‌دهد که با وجود منظره‌های صوتی و بازنمایی مکان با بهره‌گیری از حس بویایی، بازنمایی دیداری در هر دو اثر تسلط دارد گرچه کامل‌ترین نوع بازنمایی با بهره‌گیری از حواس مختلف امکان‌پذیر است. عنصر سوم یعنی چینه‌نگاری نیز که به عنصر زمان در شناخت و بازنمایی درست مکان توجه می‌کند، با نشان دادن چینه‌های زمانی مختلف در شیراز که در هر دو اثر به خوبی بازنمایی شده‌اند، پیوستگی عوامل فرهنگی، تاریخی و محیطی در شکل دادن به شخصیت منحصر به فرد شهر شیراز را نشان می دهد و نمایی پسامدرن به آن می بخشد. همچنین یافته‌های پژوهش نشان‌دهندة صحت بالای بازنمایی یعنی حضور مرجع‌های واقعی در رمان شیراز با وجود تخیلی بودن آن است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


ترک لادانی، صفورا (فروردین 1398). «شیراز، شهر گونه‌‌‌‌گون، در سفرنامة به سوی اصفهان پیر لوتی از منظر نقد جغرافیایی و تصویرشناسی.» ویژه‌‌‌‌نامة نامه فرهنگستان (ادبیات تطبیقی)، دورة 18، شمارة 1.صص 41-21.
دانشور، سیمین (1400) در بازار وکیل، در مجموعه داستان شیراز، گردآورنده محمد کشاورز، تهران: نیلوفر.
خان‌‌‌‌محمدی، فاطمه؛ رستمی‌‌‌‌پور، سمیه (پاییز و زمستان 1395). «از شهر واقعی تا شهر تخیلی با تأکید بر نقد جغرافیایی» نشریة ادبیات تطبیقی (ویژة‌‌‌‌نامه نامه فرهنگستان)، شمارة 14،صص 116-107. 
لوتی، پیر (1372) به سوی اصفهان، ترجمة بدرالدین کتابی، تهران: اقبال
کمالی، محمود (1401). «نقد جغرافایایی، فضاهای واقعی و خیالی. برتراند وستفال». مطالعات بین‌رشته ای ادبیات، هنر و علوم انسانی، دوره 2، شماره 2. صص 312- 299.
Daneshvar, Simin (2021). Dar Bāzār-e Vakil, Dar Majmooe Dās‌tān-e Shirāz, (in Bazaar of Vakil, in s‌tory collection of Shiraz ) collected by Mohammad Keshavarz, Tehran: Niloofar. [in Persian]
Geocriticism, Real and Fictional Spaces. By Bertrand Wes‌tphal. Translated to English by Robert T.Tally .New York: Palgrave Macmillan.2011.192pp-ISBN: 978-0-230-11021-2, $102.10 .
          doi: 10.22077/islah.2023.5929.1198
Hamburger, Robert (2006). Shiraz. Gambier. OH: xoxox press.
Hooks, Bell (1990). Yearning: Race, Gender, and Cultural Politics. Bos‌ton: South End Press.
Kadivar, Cyrus (2017). Farewell Shiraz. Cairo: The American University in Cairo Press.
Khan Mohammadi, Fateme; Ros‌tamipoor, Somayye (2016). “Az Shahr-e Vāghei tā Shahr-e takhayyoli bā takid bar Naghd-e Joghrāfiāee. (“From the real city to the fictional city with an emphasis on geocriticism”). Nāme-ye Farhanges‌tan, Special issue. n.14, pp 107-116. [in Persian]
Loti, Pierre (1993). The way to Isfahan. Translated by Badroddin Ketabi, Tehran: Iqbal.
Rodaway, Paul (1994). Sensuous Geographies: Body, Sense, and Place. London: Routledge.
Roncayolo, Marcel (1990). La ville et ses territoires. Paris: Gallimard.
Tally, Robert (2019) Topophrenia, Place, Narrative and Spatial Imagination. Indiana: Indiana University Press.
Tork-e Lādani, Safoora (2019). “Shiraz, Shahr-e goon-e goon, dar safarnāme-ye be sooye esfahān Pierre Loti az manzar-e nagd-e Joghrafiāee va tasvir shenāsi. (“Shiraz, a diverse city, in Pierrre Loti’s travelogue to Isfahan from the point of view of geocriticism and iconography».) Nāme-ye Farhanges‌tan, (Special issue, Comparative Literature).v.7, n.1, pp 21-41. [in Persian]
Wase, Lowell (2021). Ecospatiality, A Place-Based Approach to American Literature. Iowa City: University of Iowa Press.
Wes‌tphal, Bertrand (2011). Geocriticism, Real and Fictional Spaces. New York: Palgrave Macmillan.
Zaccaria, Paola (1999). Mappe senza frontier. Bari: Palomar.