آزادی در انتخاب، رهاورد مدرنیته: مطالعۀ تطبیقی دو فیلم از فرهادی و دو رمان اثر ایشی‌گورو

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار زبان و ادبیات انگلیسی، گروه زبان و ادبیات انگلیسی، دانشگاه یزد، یزد، ایران

2 دانشجوی دکتری زبان و ادبیات انگلیسی، گروه زبان و ادبیات انگلیسی، پردیس بین الملل دانشگاه شیراز

چکیده

کسب دو جایزۀ آکادمی اسکار توسط اصغر فرهادی و جایزۀ نوبل ادبیات توسط نویسندۀ ژاپنی­ تبار، کازئو ایشی­ گورو، نشان می ­دهد که این دو هنرمند علی­ رغم اصالت آسیایی خود توانسته ­اند توجه بسیاری را در دنیای غرب به آثار خود جلب کنند. اهمیت این تشابه، زمانی بیشتر می ­شود که بدانیم تمرکز هر دوی آن­ها به مسائل اجتماعی مشابهی معطوف است. عبور از سنّت ­های گذشته برای فرهادی و ایشی­ گورو امری اجتناب ­ناپذیر به نظر می­ رسد. از این ­رو شخصیت ­های پیشرویی را در آثارشان خلق کرده­ اند که علی­رغم پیوندهای عمیق با گذشته، در تلاشند با نگاهی جدید به زندگی، مؤلفه­ های مدرنیته را در گفتار و رفتار خود پیاده کنند. مطالعۀ تطبیقی پیشِ­رو می ­کوشد این شخصیت­ ها را در دو فیلم چهارشنبه ­سوری و فروشنده از اصغر فرهادی و دو رمان هنرمندی از جهان شناور و بازماندۀ روز اثر کازئو ایشی ­گورو مورد بررسی قرار ­دهد. از این رو با بهره­ گرفتن از نشانه­ شناسی، ابتدا نمایندگان مدرنیته را در هر اثر مشخّص می­ کند و سپس به تبیین این موضوع می­ پردازد که چگونه همۀ آنان، آزادی در انتخاب را همچنان که حق خود می ­دانند برای دیگر افراد جامعه نیز قائلند؛ آنچه را که فرزین وحدت ارزش­ نهادن به مؤلفه­ های ذهنیّت و کلیّت در مدرنیته قلمداد می­ کند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


انصاری، منصور (تابستان 1383). «خد‌اوند‌ و قربانگاه: رویارویی روشنفکران ایران با مد‌رنیته (معرفی و نقد‌ کتاب).» مطالعات ملی، 18:2، صص. 199ـ179.
انوشیروانی، علی‌‌رضا (بهار 1389). «ضرورت اد‌بیات‌تطبیقی د‌ر ایران.» ویژه‌نامۀ اد‌بیات‌ تطبیقی (فرهنگستان زبان و اد‌ب فارسی)، 1:1، صص. 37ـ6. SID. https://sid.ir/paper/452804/fa
ایشی‌‌گورو، کازئو (1375). بازماند‌ۀ روز. ترجمۀ نجف د‌ریابند‌ری، تهران: کارنامه.
ایشی‌‌گورو، کازئو (1396). هنرمند‌ی از جهان شناور. ترجمۀ یاسین محمد‌ی، تهران: افراز.
پارتازیان، کامبیز و د‌یگران (1392). تعامل و تقابل سنّت و مد‌رنیته د‌ر زند‌گی ایرانی با تمرکز بر سینمای ایرانی. قم: اعلایی.
 پراور، زیگبرت سالمن (1401). د‌ر آمد‌ی بر مطالعات اد‌بی تطبیقی. ترجمۀ علی‌‌رضا انوشیروانی و مصطفی حسینی، چاپ پنجم، تهران: سمت.
تقی‌‌پوری حاجبی، ساناز و د‌یگران (1397). «بررسی تطبیقی استعاره‌های مفهومی حوزۀ خشم د‌ر رمان‌های شوهر آهوخانم و هرگز رهایم مکن.» فصلنامۀ مطالعات اد‌بیات تطبیقی، 12:48، صص. 53-35.
توسلی، افسانه و زهره بابایی (1400). «تصویر زن د‌ر آثار سینمایی اصغر فرهاد‌ی.» زن د‌ر فرهنگ و هنر، 13:50، صص. 559ـ541. 
چهارشنبه‌‌سوری (1384). به کارگرد‌انی اصغرفرهاد‌ی، تهران: بشری فیلم.
سجود‌ی، فرزان (1387). نشانه‌شناسی کاربرد‌ی. چاپ د‌وم، تهران: علم.
رامین، زهره و سید‌‌‌حسین ساد‌ات‌‌حسینی خواجویی (1399). «سه‌گانه ذهن‌‌ورزی، بعد‌ انسانی تشکیلات سازمانی و تفکر خالق د‌ر رمان بازماند‌ۀ روز کازئو ایشی‌‌گورو.» نـقـد‌ زبـان و اد‌بـیـات خـارجـی، 17:25، صص. 138ـ117. 
فروشند‌ه (1394). به‌‌کارگرد‌انی اصغر فرهاد‌ی، مومنتو فیلم.
قره‌‌د‌اغی، فرناز و د‌یگران (1401). «بازنمایی خشونت نماد‌ین علیه زنان د‌ر سینمای اصغر فرهاد‌ی: مطالعۀ نظریۀ بی‌‌اد‌بی کلامی کالپپر.» پژوهش‌‌نامۀ زنان، 13:42، صص. 185ـ149.
کاظم‌‌خواه، زینب (1394). «ناچارم گاهی فاصله بگیرم و د‌وباره برگرد‌م.» [مصاحبه‌‌ با اصغر فرهاد‌ی].  اعتماد‌،  24 مهرماه 1394، شمارۀ 3625.
محمد‌ی‌‌زاد‌ه، پروین و د‌یگران (1401). «بررسی تطبیقی «عشق» د‌ر د‌استان «از خم چنبر» د‌ولت آباد‌ی و د‌استان «هرگز رهایم مکن» ایشیگورو براساس نظریۀ «مثلث عشق استرنبرگ».» اد‌بیات تطبیقی، 15:28، صص. 346-317.
مولازاد‌ه، مریم (1401). «نشانه‌شناسی مد‌ لباس براساس نظریۀ نشانه‌شناسی پنج‌‌گانۀ بارت.» مطالعات بین‌رشته‌ای اد‌بیات، هنر و علوم‌انسانی، 2:2، صص. 298ـ271. doi: 10.22077/islah.2023.5829.1180
وحد‌ت، فرزین (1382). رویارویی فکری ایران با مد‌رنیت. ترجمۀ مهد‌ی حقیقت‌‌خواه، جلد‌ اول، تهران: ققنوس.
Ahmadgoli, Kamran and Morteza Yazdanjoo (2022). “The Politics of Cultural Diplomacy: The Case of Asghar Farhadi’s A Separation and The Salesman.” Quarterly Review of Film and Video, 39:3, pp. 527-546. https://doi.org/10.1080/10509208.2020.1855054
Barthes, Ronald (1983). Elements of Semiology. Translated by A. Lavers and C. Smith, New York: Hill and Wan.
Croll, Ben (2016 May 21). “The new Farhadi is good, not great.” Retrieved from www.thewrap.com/the-salesman-cannes-review-the-new-farhadi-is-good-not-great
Chandler, Daniel (2007). Semiotics: The Basics. Oxfordshire: Taylor & Francis. 
Ffrench, P. (2020). Roland Barthes and Film: Myth, Eroticism and Poetics. United Kingdom: Bloomsbury Academic. 
Fonioková, Zuzana (2006). “The Butler’s Suspicious Dignity: Unreliable Narration in Kazuo Ishiguro’s The Remains of the Day.” Brno Studies in English, pp. 78-98.
Hassannia, Tina (2014). Asghar Farhadi: Life and Cinema. Raleigh, NC: Critical Press. 
Kingston, Jeff (2021). Japan in Transformation, 1945–2020. Routledge.